Latin words and expressions

Translation mangled The English and Netherlands versions of this page are not correctly separated. The resulting Latin dictionary is a mishmash of both. See 11608

Languages:

English  • Nederlands

An overview of Latin words and expressions you might encounter reading old sources. For terms having special meaning when using Gramps, see Gramps Glossary. For a glossary of genealogical terms, see Genealogy Glossary.

A - B - C - D - E - F - G - H - I - J - K - L - M - N - O - P - Q - R - S - T - U - V - W - X - Y - Z - @ - *

A

A.C.

anno Christi

A.D.

anno Domini

aet.

aetatis

a.m.

ante meridiem

ampl.

amplissima/..simus

a.u.s.

actum ut supra

a,ab

of, from

abamita

sister of the second great grandfatherm sometimes also of great grandfather or from the grandfather

abavia

second great grandmother

abavunculus

brother of the second great grandmother, the great grandmother or the grandmother

abavus,abavia

betovergrootvader, betovergrootmoeder (alg.):voorouder, voorzaat, voorvader, voormoeder

abba(s),abbatis

abt

abbatia

abbey

abbatiola

small abbey

abbati(ss)a

abdis (abbess)

ablutus

cleansed (by baptize)

abernarius faber

person mending pots, kettles,...

ab hoc et hab ac

talking without making sense

abiit

he/she has left

ab infantia

since his childhood

ab intestato

with death without leaving a will

abjectarius

timmerman, carpenter, woodcarver

abmateria

sister of the second great grandmother

abnepos

son of the great grandson

abnepotes

descendants

abneptis

daughter of great grandson

abnurus

vrouw van de achterkleinzoon

ab obstetrice baptisatus est

he/she is baptized by the midwife

abpatruus

brother of the second great grandfather

abortivus, abortius

premature child

abovius

second great grandfather

abreptus

taken away

abrogatio

withdrawal/annihilation of the law

absente corpore

funeral service without corpse

absente corpus

funeral service without corpse

absoluta munitus

having obtained absolution

absoluta et extrema unctione munitus

having obtained absolution and holy oils

absolutio

absolution

absque

without

absque dubio

without doubt

abuepas

son of the great grandson

abueptis

daughter of the great grandson

ac

and

acatholicus

not catholic

accepto

receive, accept

accepto necessitatis baptismo ab obstetrice

after receiving the emergency baptize by the midwife, due to the necessity of receiving the baptize by the midwife

accijns

tax on consummer goods

accisor

person who receives the direct taxes

aciscularius

mason, stonecutter, stonemason

actionarius

trader, shopkeeper

actis bannis

after the marriage calls

actuarius

company leader, clerc

actum

has come to pass

actum ut supra

date as before, on the date as mentioned at the top of the act

acuarius

needle maker

acuciator

sharpener of knifes

acufex

maker of needles

acuminator

sharpener of knifes

acupictor

weaver, lace worker

an aeternitatem trans(abiit)

has gone to eternity

adamita

sister of the second great grandfather

adavunculus

brother of the second great grandfather

ad-census

belasting op de verbruiksgoederen

ad hunc actum requisitus

called up for making these acts, asked to make these acts

adinstar

as big, resembling

adjudicare

assign by public sale, assignment

admatertera

sister of second great grandmother

ad matrimonium inscripti

subscribed for the marriage/wedding

administratis sacramentis

given the sacrements (normally before dying)

administratus

given, applied

admodum

very

admodum reverendus

(title) referend

adnepos

son of great grandson

adolescens

youngling, young man, young daughter(between 15-30 years), (adv.) unmarried/without husband

adolescentie

young people

adolescentula

jong meisje, maagd

adolescentulus

jongetje, knaapje

ad Patres

naar de vaderen gegaan, naar het dodenrijk gegaan

adpatruus

brother of the second great grandfather

adpendere

with everything that belongs to it

ad perpetuam memoriam

in everlasting memory

adscriptum glebae

slave, counted together with the soil (gleba is earth)

ad solemnizationem hujus actus requisitis

asked to create these acts

adsti-tit

was present

ad tempus

temporary

ad tempus vitae

lifelong

adulescens

youngling, young daughter (15-30 years), (adv)unmarried/without husband

adulescentula

young girl, virgin

adulescentulus

very young boy

adulescentulo

small boy just out of childhood

adulta, adultus

1. adult

2. (adv.) growing up, very adult-like

adulta virgo

adult young girl

adulter

adulterer; illicit lover, paramour; offspring of unlawful love, bastard (eccl.);

adulterio natus

born out of adultery

adulterium

adultery; blending/mixing of different strains/ingredients; contamination;

adumbrator

portraitist, person who makes drawings

ad valorem

corresponding to the value

advenae, advenus

of a stranger

adventivus

bride price, bride wealth;given by somebody else than the father

ad verbum

word for word, literally

ad vitam

lifelong, for live (interests)

advocatus

advokaat

ad vocem

to be found with the word, look up for the word

aedile

commissioner (magistrate) of police/fire/markets/games; sacristan

aedilis

master of the church, sacristan

aedituus

sexton, church guardian, church officer charged with the maintenance of the church buildings/money; also teacher of christian belief

aegridtudine quadam

by one or the other disease

aegrota,aegrotus

ill

aegrota per ... dies

after an illness of .... days

aegrotavit

has been sick

aegrotus

sick

aegrum

sick, weak

aequali gradu

in equal degree of blood or kinmanship

aequalis

equal

aerarius

coppersmith, copperbuyer; treasurer, financial manager

aerenculus

uncle

aerenculus magnus

brother of grandmother

aeres

grandfather

aeres maternus

grandfather (mothers side)

aeres paternus

grandfather (fathers side)

aetas

age

aetatis

old, having the age of ...

aetatis annorum

years

aetatis dierum

days

aetatis hebdomadorum

weeks

aetatis horarem

hours

aetatis mensium

months

aetatis septimanarum

weeks

aetatis provectae

elderly age

aetatis suae ...

in the age of ...

affidati

fiances; undermarriage

affines

relatives (wifes family)

affinis

marriage with a childless widow of the brother; (gen.) related, married into the family

affinitas, affinitatis

kinship due to marriage; related

ager

field

agere

do, act

agere (porcos)

tending pigs

ager novalis

unused field; plowed land left without buildings

agicessatio

fallow, left unplanted for a season

agnata

kinmanship (by blood) from mothers side

agnatio

kinmanship (by blood) from fathers side

agnatus

kinmanship in male lineage, related on fathers side

agnitio

recognition (of an unlawfull child)

agnomen

nickname

agrarius

farmer, countryman, peasant

agrestis

farmer, countryman, peasant

agricola, agricole, agricultor

farmer, countryman, peasant

agricolae

farmer, countryman, peasant

agricultura

agriculture

agynus

man without woman

a lapide

by a stone

alegenus

born in unknown territory/not here

alias N...

said differently, called differently

aliegena, aliegenus

born in unknown territory/not here

alienigenus

foreigner

alienum (corpus)

alien element, unknown particle/element

alii(s) et alii

e.a.

aliquis, aliqua

e.a.;somebody

aliquot

some

aliunde

from elsewhere

alius

other/another

allegatus est pro patre

designated as father

allodium

in full property of the owner, no tax duty (ground)

allutarius

preparerer of soft leather, leatherer (white)

altare

altar

alter

another

altera

other/s, the one, the other

altera die

the following day, the other day

alumna

stepdaughter

alumnus

stepson; discipel, student

ama

aam (old measure for wine)

amatina

daughter of an aunt (fathers side, so a full niece)

amatinus

son of an aunt (fathers side, so a full cousin)

ambio extranix

coming outside; forming one pair

ambo

both

ambo hic nati

both born here

ambo parochiani

both of this parish

amens

lunatic

a me pastore baptizatus

door mij pastoor gedoopt

amica, amicus

girlfriend, friend, kin; (adv.) loyal; confidential; accustomed

amicitia

friendship; related by blood; guild

amita

aunt (fathers side)

amita magna

great aunt (fathers side)

amita major

sister of the great grandparents

amita maxima

sister of the second great grandparents

amitina

aunts daughter (fathers side)

amitinus

aunts son (fathers side)

amitini

brothers and sisters of the children

amitinus magnus

grandson of the sister of the grandfather

amplissima, amplissimus

(titel) reverent, in high appraisal

ampullarius

glassblower, person who makes bottles

an

or (in a question phrase)

a nativitate

since birth

ancellator

birth catcher

ancilla

maid, young woman, servant

ancilla mineus

person giving milk to a baby-feeding it

ancilla nutriens

nurse;person giving milk to a baby-feeding it

anilitas

elderly; high age (for women)

animam sui creatori reddidit

gave his soul to the Creator

annalis

one year old; yearly

anniculus

only one your old

anniversarium

birthday

anno

in the year

anno aetatis (suae) 12

in his 12th birth year, being 12 years old

anno Christi

AC

anno Domini

in the year of the Lord

anno eodem ut supra

in the same year as above; has the same age as above

annonarius

grain/wheat merchant

annorum

in the age

annuatim

every year, yearly

annum

year

annus

year

anonima, anonimus

nameless

ante

before

antea

earlier; before

antecessor

ancestor; person coming before you

antedictus

aforesaid

ante diem pridie

day before yesterday

ante meridiem

forenoon

antenatus

stepson (of which the father is deceased)

ante nuptiael, nuptiale

marriage conditions

antesignanus

(mil.) sergant major, head of the guard

antiqua, antiquus

(adv) old, elderly; (pl.) elders, ancestors

anus vetula

old woman

anus antiqua

old, elderly

apiarius

beekeeper, beefarmer

apoplexia

stroke

apricator

bleacher

aprilis

april

apud

with, for

apud acta

with mandate (assignee)

aqua

water

aquabojolus

beadle, sexton, sacristan, player of the organ

aquarius

manager of the fountains and waterworks; watercarrier

arator

farmer, plower, peasant

arbalista

(mil.) slingers (people armed with slings)

arborator

tree farmer

archiator

doctor; first doctor in a hospital; officer of the sanitory serfice; chairman of the medicl faculty (university)

archidiaconus

archdeacon

arcularius

timmerman, bowmaker, furniture maker

area

farm; house; area

argentarius

silversmith; banker; money changer

armentarius

cow herder; herdsman

armigar

squire (man-at-arms in the service of a knight)

armiger

page, armed person, squire

aromatopola

pharmacist; spice merchant

articulo mortis

on the moment of death

artifex

craftsman

artista

artist; craftsman

ascendens

(adv.) predecessor, ascending

assator

cook

asserens se nominari N...

who claims to be named ...

asserere

confess

assertione matris (ex)

according to the statement of the mother

asseruere

confess

asseruit

he confesses (e.g. to being the father)

assete

basis

assignat

he or she assigns ...

assignatus

assignee

assisia

fee one has to pay on a public sale; tax on primarely food; usage tax

astans

the person present

astantibus

the people present (sometimes at a baptise)

astare

to be present; standing next to it

astavia

grandmother of the great grandmother

asthmate

by asthma

asthmaticus

person suffering from asthma

astrologus

astrologer

ataeres

father of the second great grandfather

atamita

sister of the second gread grandfather

atavia

grandmother of the great grandmother

atavus

second great grandfather

atavunculus

brother of the second gread grandmother

atenarius faber

person repairing pots and pans

atmatertera

sister of the second gread grandmother

atnepos

grandson of the great grandson

atneptis

granddaughter of the gread grandson

atpatruus

brother of the second gread grandfather

atque

and

attestatio de vita

proof of life; testimony

attingens

obtaining (the age of)

atuepis

granddaughter of the great grandson

atuepos

grandson of the great grandson

aucellator

birth catcher; person tending falcons

auf(f)ugere

escape

augusti

august

aurifaber

goldsmith, silversmith, jeweller

aurifex

goldsmith

aurifodinarius

gold digger

auriga

charioteer

autem

however

avi

grandparents

avia, ava

grandmother

avia materna

grandmother (mothers side)

avia paterna

grandmother (fathers side)

avi pater

great grandfather

avitus

(adv.)grandfatherly

avuncula

aunt (mothers side), mothers sister; wife of the mothers brother

avunculus

uncle (mothers side), mothers brother; man of the mothers sister

avunculus magnus

brother of the grandmother

avunculus major

brother of the great grandmother

avunculus maximus

brother of the second great grandmother

avus

grandfather; (gen.) ancestor

avus maternus

grandfather (mothers side)

avus paternus

grandfather (fathers side)

B

b. bap. bapt.

baptisata, baptisatus, baptizata, baptizatus

B.L.

benevole lector

B.M.

Beatae Memoriae

B.M.V.

Beattae Mariae Virginis

baccalaureus

bachelor, person who holds the lowest academic degree, student having finished the general acadimic courses and starting the specialisation/master courses

bajula, bajulus

messenger; waiter; porter

baliu, balius

legal guardian of lesser degree

bal(l)ivus

head judge; person in Flanders, Hainaut, Holland, Sealand and North-France being the representative of the king/ruler; regent

balneator

hairdresser, barber

bannum

forced use of an object belonging to the landlord of which he demands payment, eg an oven

bannus

the bans, decleration of marriage

baptisabatur

he is baptised

baptisata, baptisatus

baptised, person being baptised

baptisata est

she is baptised

baptisatus est

he is baptised

baptisavi

I have baptised

baptisma, baptismatis

baptism

baptis(mate),-(mum) necessitatis

by the emergency baptise

baptismum

baptism

baptizata, baptizatus

person being baptised

baptizati sunt

they are baptised

baptizorum

from the people baptized

barbarc(ar)ius

silk weaver

barbarius, barbitonsar

barber

baro

baron

Beatae mariae virginis

the Holy Virgin Mary

beatae memoriae

in holy comemmoration

bedellus

servant of the law

beg(g)ina

Beguines

benedictio

blessing (of a wedding)

benefacere

gift, giving a gift

beneficatus, beneficiarius

priest being the beneficiary of a gift

beneficium absteinendi

the right of the children to refuse the inheritance of the father

beneficium inventarii

right of the heirs to (in case of doubt) only accept the inheritance if benefits can be obtained from it.

benevole lector

the reader of this having good intentions

bercarius

sheep herder

bibliopega

book binder

bibliopola

book merchant, book keeper

bidellus

executioners helper; bedel (an administrative official at universities); law enforcer

bidu(o), (ante)

on the second day, (before)

biennalis, biennis

two years old

bigami, bigamus, bimaritus

bigamy, man who is married to two women at the same time

binati filii

twins

binubus

man who married for the second time

bombarda

gunshot

bombardicus

gunman

bombardus

gunner, bombardier

bombicinator

person weaving/working with silk

bona

goods

bona hereditaria

erfgoederen, stamgoederen, stokgoederen

bona materna

goods/items from mothers side

bona minorum, bona mingrum

goods belonging to a minor

botresses

basketcarrier (in the 17th, 18th century)

botularius

sausage maker; sausage merchant

boves

oxen (cows)

braxator, brax(i)ator

brewer

brevi

short

bubulc(ulai)us

oxen keeper; cow herder; oxen driver

buc(c)inator

hornblower

burdonarius

carrier animal driver

bursarius

purse maker, bag maker, leather worker, saddle maker; consignee

busti-rapus

person who desecrates a tomb

buticularius-pincerna

donor

C

c.,can.

canonicus

ca.

circa

cant.

cantor

capell.

capellanus

civ.

civis, civissa

cod.

codex

cojug.

conjuges

com.

comes, comitis, comitissa

conj.

conjug(i)alis

conjug.

conju(n)x

Cons.eccl.Rom.Smtis

Consuetis ecclesiae Romanae Sacramentis

cop.

copulata, copulatus

C.S.

consiliarius

cust.

custos

cac(c)abus

cooking pot

cacelanus

chaplain

cachexia

the green disease

cacubarius

(profession) oven tiler

cadaver

corpse

caduceator

negotiator; bridgebuilder, roadmaker

caecus

blind

cae-, coe-, celebs (-libis)

single, unmarried man

cae-, coelibatus

unmarried

caelator

metal carver, engraver

caelator ferarius

metal cutter, stamp cutter

caelator gemmarum

gemmologist, gemstone carver

caelator monetarium

coin die cutter

caelator typorum

letter cutter

caelum abiit (in...)

has gone to heaven

caementarius

stonecarver, stonemason

calcarius

nail smith

calcearius, calceator calcianius, calceolarius, calciarius

shoemaker

calciferrator

horseshoe smith

calculus

calculating pfennig (nl) (pfennig used in combination with a board to be able to calculate)

calendae

first day of the month

calida febri

by a hot fever

califex

shoemaker

caligarius

sockmaker; soldiers-aid

caligator

sockmaker, trousers maker

callifex

laarzenfabrikant

cambitor

money-changer

camerarius

chamberlain

campa

excuse

campæ

excuses

campana

clock

campana decimalis

decimal clock

campanæ

clocks

campanula

small clock, bell

campanulæ

bells

campi custos

local policeman (guard of the fields)

campi pars

tax paid in the form of fruits/vegetables

campus

open field, plain; battlefield

cancellarius

chancellor

candelarum artifex

candle-maker

candidarius

bleacher

canisius

dogs (small)

canonicus

canon (priest)

cantatum

sung

cantor

singer

cantrifex, cantrifusor

tingieter

capellanus/ni

chaplain/s

capellania castralis

territory of a chapel and its chaplain - originally connected to a castel (often a territory is a chapels territory before becoming a parish)

capellanus

chaplain, underpriest

capellula

small chapel

capillamentarius

wig-maker

capitagium

capital tax, head tax

capitaneus

(mil.) captain

capitaneus equestris

(mil) cavelry captain

caponator

innkeeper

caput

head

carbonarius

coal burner

carcanum

necklace of iron to prevent criminals of escaping

carcer

dungeon, underground prison

caretarius

driver

carnifex, carnificis

executioner; butcher

carpentarius

timmerman; carriage maker

carrura

wagon, carriage

carta

charter, deed

castellana

viscountess

castellania

most important legal and civil organisation structure in the county of Flanders. It's head was the viscount.

castellanus

castle lord, viscount

castellum, castrum

keep

catabolensis

cargo driver

catalogus confirmatorum

namelist of the people who recieved the sacrament of confirmation

cataphractarius

cuirassier

catarrhus

catarrh

catholicus

catholic

catopt(r)icus

mirror-maker

caupo

innkeeper, winetapper, brew-master

caupona

inn; shop

causa mortis

cause of death

causa uxoris

uit hoofde van het huwelijk

causidicus

lawyer

cautio, cavere

be carefull; bail

cavere de rato

remain bail as long as the most important debtor accepts it for good

cecus

blind

cedere

pass over

celebrare

celebrate

celebratus

celebrated

celebravi

I have celebrated

celebs, coelebs

unmarried

cellarius

kitchen or cellar master

cementarius

stonemason

cemeterio

on the graveyard

cenotaphium

monument in the honour of somebody who's corpse is not present

censor librorum

censor (Catholic Church), a church official who approves and, if necessary, removes material from texts for publication

censuarius

leaseholder (hereditary), long-lease tenant

census

tax

census hereditas

leasehold (hereditary), long-lease tenant

centenarius, centarius

person who has 100 years

centesimo

hundred

centesimus

a hundredst (fraction)

centum

hundred

centurio

(mil.) captain, commander over hundered men

centurio equestris

cavelry captain

cerarius

wax-maker

cerdo

shoemaker, unschooled, handlaborer,tanner

certa, certum, certus

certain

ceterus

other

c(h)elista

violist, violin builder, violin player

chiliarcha

(mil.) colonel

chirotecarius

gloves maker

chirotheragius,chirotherarius

healer (less renowned than a medic), surgeon

chirurgus (juratus)

(sworn) healer, surgeon

christiane

in christian methods

cimiterium

graveyard

cingularius

belt-maker

circa

circa

circiter

around

circa primam matutinam

around one o'clock in the morning

circa secundam nocturnam

around two o'clock in the night

circa undecimam antemeridianam

around eleven o'clock in the forenoon

circa duodecimam diurnam

at twelve o'clock in the day

circa meridiem

around midday

circa tertiam pomeridianam

around three o'clock in the afternoon

circa quintam vespertinam

around five o'clock in the evening

circa undecimam nocturnam

around eleven o'clock in the night

circa vesperam

in the evening

circulator

marketeer; quackerist

civis

citizen (male)

civissa

citizen (female)

civitas

city

clancula

in secret

clarissimus

very famous

clarum vivorum propagines

family tree

clauculo

in secret

claudus

limp

clericus

clergy; apprentice; academic, savent

clericus scabinorum

alderman's clerk, sheriff's clerk

clibanarius

baker; oven mason; (mil.) cuirassier

clusor

(iron) smith; hunting aid

coadjunctor

added, help

cocus

cook

codex

handwriting

coelebs

unmarried, single

coelibatus

unmarried status

coemeterio

graveyard

cognatio, congationis

blood relative on mother's side

cognatus

blood relative on father's side (??mother??)

cognita/tus

relative (known)

cognomen

familyname

collactanea

breastfeeding sister (not a real sister, but feeding from the same woman)

collactaneus

breastfeeding brother (not a real brother, but feeding from the same woman)

collateralis

relative by blood in a sideways manner

collator

who has to right to assign a position

collybista

coinmaker

colonellus

colonel

colonia

leased farm

colonus

peasant, farmer, builder, colonial, citizen, inhabitant

colorator

painter

combusta, combustus

burned

comes

count

comitin

of the count

comitissa

countess

commater

godmother (female godparent)

commendator

commander

commendator provincialis

landkomtuur, landkommandeur (over een balije van een ridderorde)

commissarius

commissar, agent

commissio

task, trial, assignment

commorans

stying at, living in

commorans apud

stying with, living with

commorare

to stay

commutator

money-changer

communicantes

communicans

communitas

village, community

comparare

appear

compater, compatris

godfather

compere

godfather

compositor calopodiorum

woodenshoes-maker

compositor vaginarum

scabbard maker

comprivignus

fellow stepson

computus

account

concillium Tridentinum

the Council of Trent

concubinatus

an alternative marriage with the Romans (with concubine, typically if women cannot pay dowry)

concursus

exam to become a priest

condicta

bride, betrothed

condictus

groom, bridegroom

condimentarius

spice-seller, grocer, pharmacist, druggist

conditio

profession

conditione (sub-)

(under) conditions

confamiliaris

belonging to the family

confesso

confession

confessione et extrema unctione praemunitus

given the last sacrements (confession and Holy Oils)

confessus

confessed

confirmati

people who recieved sacrament of confirmation

confirmatorum (registrum)

registry of people who recieved sacrament of confirmation

confirmatus

having obtained the sacrarment of confirmation

congeneralis

relative, familymember

coniu(c)s

husband

coniuga

spouse

coniugae

belonging to the spouse

coniugatoren

married people

coniuges

married couple

coniugis

belonging to the husband

coniugum

married couple (pl. genitive)

coniuncti

married couple

coniunx

the husband, the spouse

coniunxi matrimonio

joined in matrimony

coniux

often seen in texts as genitive of the plural of "conjugum", married couple

conjugalis

married

conjugata, conjugatus

married

conjugatio

marriage, wedding

conjugere

give away in marriage

conjuges

married couple

conjugiale, conjugialis

(adj.) marriage (of the)

conjugium

to go into marriage

conjugum

being married

conjuncta, conjunctus

(adj) married, related

conjuncti fuerunt,-sunt

are married

conjunctio

marriage, relationship; relatives

conju(n)x, coniu(c)s, contectalis

husband, man

conjurgatus

married

connubium

marriage

consanguineus, -nea

blood relative

consanguinitas, -tatis

of the blood relation

conscabinus

fellow alderman

consensu meo

with my consent

consensu parentum

with the consent of the parents

consensu pastoris

with the consent of the priest

consensu quorum interest

with the consent of the people involved

consiliarius

council member

consobrina

tantesdochter van moederszijde, dochter van moederszuster, volle of eigen nicht

consobrinus

volle neef, gezusters kinderen, kind van iemands oom of tante

consobrina magnus

kleindochter van de zuster van de grootmoeder

consobrinus magnus

kleinzoon van de zuster van de grootmoeder

consocer

mede-schoonvader

consors

gemaal, echtgenoot, man

con(e)stabul(-arius),(-us)

konstabel, politieagent, bewaker

consortis

gemaal, echtgenoot, man

consuetis ecclesiae (Romanae) sacramentis

met de gebruikelijke sacramenten van de (Roomse) Kerk

consul

raadsheer, vaak ook burgemeester

contectalis

echtgenoot, man, echtgenote, vrouw

conthoralis

echtgenote

contractante nuptiali

huwelijkse voorwaarden

contrahunt

huwen

contrahunt matrimonium

zij sluiten een huwelijk

contraxerunt

het huwelijk aangegaan

contraxerunt matrimonium

sloten een huwelijk

contraxit sponsalia

deden trouwbelofte, ondertrouw

contribulis

stamgenoot, verwant

conubium

huwelijk

conversus (ad fidem catholeam)

bekeerd (tot het katholiek geloof), bekeerling

copiae

legers

copula conjugalis

echtverbintenis, echtvereniging

copulanda, copulandus

trouwer, persoon die wil huwen

copulare

kerkelijk trouwen

copulata, copulatus

(bn) gehuwd, getrouwd, getrouwde, gehuwde

copulatio

kerkelijke huwelijksvoltrekking

copulatio coram

huwelijksvoltrekking in tegenwoordigheid van, -ten overstaan van

copulati fuere, -fuerunt, -sunt

zij zijn getrouwd

coqua

keukenmeid

coquus

kok

coram

ten overstaan van, in tegenwoordigheid van

coram judice

ten overstaan van de rechter

coram me infrascripto pastore

voor mij ondertekenende pastoor

coram notario et testibus

voor notaris en getuigen

coram omni plebe

voor veel aanwezigen

coram praedicante acatholica

voor de niet-katholieke (protestantse) predikant 

coram testibus

voor de getuigen

corbiferius

korfdrager

corbifex

mandenmaker

cordarius

touwslager, lijndraaier, koordmaker

corem

bij

coriarius

leerbereider, leerbewerker, leerlooier, schoenmaker, riemenmaker, gordelmaker

coronarius, coronator

lijkschouwer

corpus

lichaam

corpus alienum

vreemd element

corpusculum

lichaampje

correptus

overvallen, weggerukt

corrigiarius

riemenmaker, gordelmaker, zadelmaker

costa

wederhelft, vrouw,(eig. rib)

cotarius, cotiarius

slijper, wetter, arbeider, huisbediende

cremeterium

kerkhof

cribrarius

zeefmaker

crispator

pruikenmaker, barbier, kapper

crucesignatus

kruisvaarder

crucifer

kruisvaarder, kruisridder

crucis

van het kruis

crumenarius

beurzenmaker, tassenmaker, leerbewerker, koffermaker, zadelmaker

crux

kruis

cubicularia

kamermeid

cubiculum

(slaap)kamer

cuius anima requiescat in pace

zijn ziel rust in vrede

cuius loco

in wiens plaats

cuius vicem supplevit

in wiens plaats optrad

cuius vices egit

in wiens plaats optrad

cujus

van wie

cujus filia

van wie dochter is

cuius loc(o) (-um) tenuit

wiens plaats werd ingenomen door

culcit(r)arius

stoffeerder, mantelmaker

cultellarius, cultellifex, cultrarius, cultrariux

messenmaker

cum

met, als, ofschoon, wanneer, omdat

cum ab illustrissimo ac reverendissimo domino episcopo obtena dispensatione in bannis

met dispensatie in de roepen verkregen van de illustere en zeer eerwaarde heer bisschop

cum amicis

met vrienden, - vriendinnen

cum consensu pastoris

met toestemming van de pastoor

cum dispensatione

met dispensatie, met vrijstelling

cum dispensatione impedimenti consanguinitatis

met vrijstelling van huwelijksbeletsel door verwantschap

cum dispensationei in bannis

met vrijstelling der roepen

cum dispensatione in banno

met vrijstelling in één roep

cum fundo et omnibus pertinenti(bus) (-is)

met de grond en alles wat er toe behoort

cum mea licentia

met mijn vergunning

cum missa

met een mis

cum pertinentiis

met toebehoorten (koopakte en rentbrieven)

cum suis

met gevolg (in de zin van : met de zijnen)

cum totali relaxatione

met volledige vrijstelling (geruststelling)

cumulare

cumuleren, cumulatie van ambten en opstapeling van wedden door één persoon

cum vigilus et exequiis

met vigiliën en uitvaart

cuparius

tonnenmaker, kuiper

cupe(n)dinarius

koekbakker, banketbakker, winkelier, kramer

cup(r)ifex

copper worker

curanda

pupil; stepdaughter

curandus

pupil; stepson

curator

curator, guardien, overseer

curator ventris

curator over unborn child

curatus

priest

currus

wagon

cursor

messenger

curtiu

the short one

custodis

guardian

custos

guardian, protecter, porter, guard

custos camporum

local law enforcer, local policeman

custos mercenarius

rented guardian

custos ovium

sheep-herder

custos porcorum

pig-herder

cyrothecarius

gloves-maker

D

D.,Dnus,Dus

dominus

d.a.

dicti anni

d.d.

de dato

dec.

decanus

D G

Dei gratia

dict

dicto, dictus

dioc.

diocesis

D.J.U.

doctor juris utriusque

dlla, D.cella

domicella

Dna

domina

D.O.M.

Deo optimo maximo

dapifer

senescal

data generali absolutione (in articulo mortis impertiri solita)

after giving general absolution (normally recieved during the death throes)

de

of (in general in names translated from Latin)

debilitate

by cause of debilitation

debilitate senectus

due to senility

debitis

the obliged

decalciare

removing your shoes

decanatus

deanery

decanus

dean

decanus districtus

dean of a district

decarchus

(mil.) corporal

decem

ten

decembris

december

decempedator (jurator)

surveyor (under oath)

decennis

teenager

decennium

decennium

decima bladi

large tenths

decima feni

hay tenths

decima gelimae

straw tenths

decima torbonum

turf tenths

decimae novalis

new tenths

decimae veteres

old tenths

decimator

debitor of tenths

decimo

ten

decimonono

nineteenth

decimotertio (...quarto etc.)

thirdteenth (fourteenth etc.)

decimus

tenth

declarans-,declaratus se scribere non posse

declares not to be able to write

declarantibus se non posse scribere

declaration of not being able to write

decollatus

decapitated

de consensu meo

with my consent

de consensu parentum

with consent of the parents

de consensu pastoris

with consent of the pastor

de consensu quorem interest

with consent of those involved

deculciare

take off the shoes

decurio major

(mil.) sergeant major

decurio militum

(mil.) corporal

de dato

of the

dedi

I have given

dedicatio

blessing of a church, mass

de expressa lincentia

with explicit permission

defecto virium

powerless

defensor

defender

defunctorum

death register

defunct(a),(-us)

died, died out

defuncti

deceased persons

deglubitor

skinner

de gratia speciali

door een bijzondere gunst

Dei gratia

door de gratie Gods

deinde

opvolgend, daarna

de labore suo vivens

die zijn brood verdient door zijn werk

de (mea) licentia

met (mijn) toestemming, - toekenning

delirium

waanzinnigheid

de mandato amplissimi ac reverendissimi

in opdracht van de hoogaanzienlijke en hoogeerwaarde

demigravit

overleden

de more

volgens de gewoonte

denarium

denier (munt)

denatus

gestorven

de nocte

's nachts

denunciac(t)io

roep (in verband met huwelijk)

denuntiare

(de huwelijksgeboden) afkondigen

denuntiati

afkondiging

Deo optimo maximo

aan de heerlijkste opperste God (op grafzerken)

Deo optimo spiritum dedit

gaf zijn geest aan God de allerhoogste

derelicta

weduwe

derogare

afbreuk doen, inbreuk maken, afwijken van de wet

de sacro fonte susceperunt

zij namen (het kind) op van de doopvont (peter en meter), doopheffers

descendens

(bn) nederdalend, afstammeling, nakomeling

descendere, descendi, descensum

neerdalen, afdalen, afstijgen, afstappen, sterven, overlijden, afstammen, afkomstig zijn

deservitor

bedienaar van de parochie, koster

desponsare

verloven, uithuwen

desponsatio

verloving

desponsat(a),(-us)

verloofd

destibus sensibus

van zijn zinnen beroofd

de suis vivens

die in zijn eigen onderhoud voorziet

devotus

toegewijd, devoot, vroom

dexter

rechts

diaconus

diaken

diarrhea

diarree

dicere, dictum, dixi

zeggen

dicit

hij zegt

dicti anni

het gezegde jaar

dictionis caesariae

onder keizerlijk gezag, in een rijksland

dicto

in het gezegde

dicto loco

op de gezegde plaats

dictus

gezegd, vernoemd, geheten, genoemd, voornoemd, bijgenaamd

die

op de dag

diem suum clausit

sloot zijn levensdag af

dierum

dagen

dies, diurnus

dag

die precedente

voorgaande dag

dies solis, die dominica

zondag

dies lunae

maandag

dies martis

dinsdag

dies mercurii

woensdag

dies jovis

donderdag

dies veneris

vrijdag

dies saturni, sabbati dies

zaterdag

dies veneris sanctus, dies veneris parasceves

goede vrijdag

dies feriatus

feestdag, marktdag

dies majalis

meidag

dies natalis

verjaardag, Kerstdag

die subsequente

op de volgende dag

digamus

voor de tweede maal gehuwd

digesta

uitgelezen zaken

dilatus

wegdragen)

dilirium

waanzinnigheid

dimachus

(mil.) dragonder

dimerie

gebied waar de tiende geheven werd

dimidium

helft

dimidius

half

dimissoriales dedi ad contrahendum matrimonium

ik gaf verlofbrieven voor het voltrekken van het huwelijk

dimissus

gezonden (wanneer de bruidegom door zijn pastoor naar de parochie van de bruid "gezonden" wordt om daar te trouwen)

dimorendas

die moet weggaan

dimirentibus (impedimentibus)

vernietigende beletsels

diocesis

van het bisdom

discedere

zich verwijderen, weggaan

discessit

hij ging weg (overleed)

discessus

dood(gegaan)

dispensatio

dispensatie, vrijstelling

dispensatio affinitatis

dispentatie verwantschap

dispensatio consanguinitatis

vrijstelling voor bloedverwantschap

dispensatio in bannis

vrijstelling van roepen (bannen) voor het huwelijk

dispensatio in uno banno

vrijgesteld van één roep

dispensavi

ik heb dispensatie verleend

dispensavit

heeft dispensatie verleend

dispositus

beschikking, wilsbeschikking in testamment

dissenteria

dysenterie

dissimilis

ongelijk

dissolutio conjugi

echtscheiding

distinctio

onderscheid

ditionis caesariae

onder keizerlijk gezag in een rijksland

dito

op dezelfde dag

diuturna infirmitate

na een langdurige ziekte

dioturno languore

na een langdurige ziekte

divortat(a),(-us)

gescheiden

divorti sententia

echtscheidingsuitspraak

divortium

echtscheiding

dixit

hij (of zij) heeft gezegd, hij (of zij) zei

doctor ecstaticus

bijnaam voor de kartuizermonnik en godgeleerde Dionysius Carthusianus uit Rijkel

doctor juris utriusque

meester in de beide rechten (Kanoniek en Romeins recht)

dolator

timmerman, meubelmaker

doliarius

tonnenmaker, kuiper

(in) doloribus partus

in barensweeën

domicella

juffrouw, juffer, jonge dame, jonkvrouw (dochter van de heer), jonge edele vrouw, freule

domicellus

Heer, jonge edelman

domicilium

woning, woonplaats

domina

(adelijke) vrouwe des huizes

dominica

zondag

dominus

(adelijke) heer

dominus castri

burchtheer

dominus loci

de heer van de gemeente

dominus supremus

(mil.titel) kolonel

dominus temporalis

plaatselijke dorpsheer (wereldlijke heer)

(in) domo propria

in zijn eigen huis

(in) domo sua

in zijn huis

domus

huis

drossardus

drossaard

ducentesimus

tweehonderdste

ducissa

hertogin

dum viveret

tijdens zijn leven

duo

twee

duocenti

tweehonderd

duodecim

twaalf

duodecimus

twaalfde

duodennis

twaalfjarige

duodetriginta

achtentwintig (letterlijk:twee van dertig)

duodetricesimus

achtentwintigste

duplex vidua

tweemaal weduwe

dux, ducis

hertog, leider, aanvoerder

dux belli

(mil.) overste, kolonel

duxit in matrimonium

huwde

dux militum

(mil.) generaal, bevelhebber

dysenteria

dissenterie, buikloop

dysuria

moeilijkheid om te urineren

Source: http://www.geneawiki.be/index.php?title=Latijn_D

E

e

est

eccl, Ecclia

ecclesia

e.o.

ex officio

eod.

eodem

eq., EQ.

eques, equitis

e

uit

eatenus

tot nu toe

ecclesia

kerk

ecclesia denuntiatio

kerkelijke afkondiging

ecclesia sacramentis munita

voorzien van de kerkelijke sacramenten

edentarius

tandarts, tandentrekker

eius, ejus

zijn, van hem, haar, van haar

eiusdem, ejusdem

van dezelfde, hetzelfde

eiemonisiarius

armenverzorger

eiemosinarius

aalmoezenier

elevare

grootbrengen

emisit spiritum

hij gaf de geest

emissio

pest

emissus

uitgezonden

emundator

zwaardveger, wapensmid

enim

immers, want, inderdaad,

eodem

(de) zelfde

eodem anno

in hetzelfde jaar

eodem die

op dezelfde dag

eodem instanti

op hetzelfde ogenblik

eodem morbo

door dezelfde ziekte

eo quod

te meer, omdat

eparchus

(mil.) kommandant, bevelhebber, bevelvoerder

ephipiarus, ephipparius, ephippiarius

zadelmaker, zadelkleedmaker, of dieren verhandelt

ephorus

superintendent, kerkopziener, schoolopziener, (huis)onderwijzer

episcopalis

van de bisschop, bisschoppelijk

episcopus

bisschop

episcopus electus

door een kapittel verkozen maar nog niet door de paus benoemde bisschop

epithalamiumn

huwelijksgezang

equalis

gelijk

eques, equitis

ruiter, ridder, (mil.) bereden krijgsman, kavalerist

eques aureivelleris

ridder van het gulden vlies

eques hungaricus

huzaar, Hongaarse ruiter

eques loricatus

(mil.) kurassier

eques cataphractus

(mil.) kurassier

equicida

paardenslager

equisius

paardenkoopman, paardenkoper, paardentuiser

ergotismus

kriebelziekte, vergiftiging door moederkoren

erisipelate

door het St.Antoniusvuur, wondroos

eruginator

zwaardveger, wapensmid

esse

(werkwoord) zijn

est

hij of zij is

et

en

et aliis

en andere

etiam

ook

e vivis abiit

overleed

e vivis discessit

overleed

e vivis excessit

overleed

e vivis migravit

overleed

e vivis obiit

overleed

ex

uit, kind van

exactiones et tallia

schot en lot

exactor

belastinginner, belastingheffer, belastingontvanger

ex altera

anderzijds, langs de andere zijde, grenzende aan...

excindere

uit- of weghalen (bij een bevalling)

ex commissione pastoris

in opdracht van de pastoor

excoriator

leerlooier, vilder

exculpator reorum

vrijpleiter van de verdachten

ex debilitate senectus

uit seniliteit, wegens ouderdom

ex eodem morbo

ten gevolge van dezelfde ziekte

exequiae

uitvaart, stoet die het lijk volgt

exercitor

die het beroep uitoefent, een zaak drijft,eenwerkuitvoert, een bezigheid verricht, een vak uitoefent

exercitus

leger

exeuntium sacramentis munitus

voorzien van de laatste sacramenten der stervenden

ex febri(s)

door koorts

ex fluxu sanguinis

door een bloeding

ex hac

van deze (parochie), van hier

ex hac misera vita decessit in domino

ging uit dit droevig leven naar de Heer

ex hac vita in aeternam transivit

verwisselde dit leven met het eeuwige

ex hac vita emigravit

nam afscheid van dit leven

exhaustus

uitgeput

ex hoc

van hier

ex ictu equi

getroffen door een paardenhoef

eximius ac doctissimus dominus

de hoogachtbare en geleerde heer

exire, exireo, exirii, exiritum

eindigen, sterven

exitus

dood, het heengaan

ex longa infirmitate

tengevolge van een lange ziekte

ex officio

van ambtswege

expiravit

hij blies de laatste adem uit

expositus

vondeling

ex primo thoro

uit het eerste bed

ex secundo thoro

uit het tweede bed

exscindere

(van het ww."excissus") weggehaald, (bv) bij de geboorte uit de moeder weggehaald

ex tabe, ex tabbe

door tering

extinctus

overleden

extraclusus

niet aangrenzend

extraneus

vreemdeling

extrema unctio(ne)

laatste oliesel, H.Oliesel

extrema unctione uncta

gezalfd met het H.Oliesel

extremis munit(i), (-us)

voorzien van de laatste sacramenten

extremis praemunitus

voorzien van de laatste sacramenten

extremis S.R.E. sacramentis refuctus

gesterkt door de laatste sacramenten van de H.Roomse Kerk

ex una

enerzijds, langs de zijde (grenzende aan ...)

ex variolis

wegens pokken

ex vulnere

door een wonde, door verwonding

Source: http://www.geneawiki.be/index.php?title=Latijn_E

F

f.,fa.':filia

f.,fs.,fil.

filius

f.,fol.

folio

F r

folio recto

F v.,F vers.

folio verso

fr.,FR(A).

frater

F(R)S.

fratris

faber

smid, ambachtsman, werkman

faber armorum

wapensmid

faber cordarum

touwslager

faber fer(ra)mentarius

hoefsmid, paardenbeslager

faber ferrarius

ijzersmid

faber grossarius

grofsmid, ijzersmid

faber laminarius

blikslager

faber lignarius

timmerman, schrijnwerker

faber sporcarum

spoormaker, sporenmaker

fabrica ecclesiae

kerkfabriek

fabricator ligneorum calicorum

fabrikant van houten bekers, nappenmaker

fabritius

timmers

facere

maken, verrichten, doen, vervaardigen

(in) facie ecclesiae

ten overstaan van de kerk

factis tribus bannis

na de drie roepen, (bannen)

factis praeviis tribus bannis

na de drie voorziene roepen

factis tribus (consuetis) proclamationibus

na de drie gebruikelijke (opeenvolgende) roepen

factis de more tribus ecclesiae, factis denuntiationibus consuetis

na de drie roepen

factor cordarum

koordemaker, touwslager

factor sporcarum

sporenmaker

factum

geschrift waarop in het kort de omstandigheden van het geschil en de gronden waarop men de aanspraken steunt worden omschreven

falcarius

sikkelhandelaar, sikkelmaker, sikkelsmid, zeisensmeder, zeisensmid

falconarius

valkenier

familia

familie, gezin, dienstpersoneel, huisgenoten, gezinsleden

familiaria

lid van het gezin

familiaris

verwant, familielid

familiares

vertrouwelingen, raadgevers van een vorst, leken die zich bij een orde aansluiten

famula (rustica)

dienstmaagd, (boere)meid, dienstbode, leerling, gezel

famulus (rusticus)

(landbouw of boeren)knecht, huisbediende, dienaar, bediende, leerling, gezel

fatuus

onnozel

febris

koorts

febri aestuanti

door een gloeiende koorts

febri calida

door een hete koorts

febri frigida

door koude koorts

febri maligna

door een hevige (felle) koorts

febri putridus

door koorts uitgeput

febri vehementi

door hoge koorts

februarii

februari

feci(t)

ik heb gemaakt, hij heeft ...

femella

vrouwelijk

femina

vrouw

femini generis

van het vrouwelijk geslacht

feminis sexus

van het vrouwelijk geslacht

feminus

vrouwelijk, van vrouwen, van een vrouw

feniseca

(gras)maaier

feodalia

leengoederen

fere

bijna, ongeveer

feretrum

lijkbaar

feria

dag

feria prima

zondag

feria secunda

maandag

feria tertia

dinsdag

feria quarta

woensdag

feria quinta

donderdag

feria sexta

vrijdag

feria ultima

de laatste dag

feria penultima

de voorlaatste dag

ferrarius (faber)

smid

fetura

kind, kroost, nakomelingen

fetus

kind

fideicessor,fide(i)jussor

borg, doopgetuige, doopheffer

fidel commissum

erfstelling over de hand (erfgenaam heeft vruchtgebruik maar mag de zaak niet vervreemden)

figler(i)us

pottenbakker, tegelbakker

figulus

pottenbakker

filia

dochter

filiae

van de dochter, de dochters

filiarum

van de dochters

filia devota

geestelijke dochter (geen kloosterlinge)

filia in(n)upta

ongehuwde dochter

filialis

hulpkapel, hulpkerk

filiaster, filiastra, filiastri

stiefkind, stiefzoon, stiefdochter ook schoonzoon, schoondochter

filiato

bloedverwantschap (in neerdalende rechte lijn), kindschap, verhouding van een kind tot zijn ouders bij wettige afstamming

filicarius

straatmaker, strater, steenzetter, plaveier

filietas

zoonschap, hoedanigheid van een zoon, het zoon zijn

fil(l)iola

dochtertje, doopkind, petekind

fil(l)iolus

zoontje, doopkind, petekind

filitrix

spinster

filius

zoon

filii

van de zoon, de zonen

filiorum

van de zonen

firmarius

landbouwer

fistularius

pijper, fluiter, fluitspeler, speelman, (stads)muzikant

flator

smelter, gieter

fluxu sanguinis (ex ...)

door een bloeding

focaria

keukenmeid

foderator

volder

foemella

vrouw

foetus

kind, nageslacht, nakomelingschap

folio

blad van register

foraneus

wonend buiten de wallen

foreanus

buitenpoorter

forestarius

vorster, boswachter

fornacarius

ovenmetser, ovengieter

fornicatio

vleeselijke zonde, ontucht, bij de geboorte van een onwettig kind (ex fornicatione concepta) "proles naturalis "of"spuria"

fortasse

misschien

forum

markt

fossar

mijnwerker, (dood)graver, boerenknecht

fossarius

(dood)graver

francenum

oude naam van het oorsronkelijk uit frankrijk ingevoerd perkament

francus scabinus

vrijschepen

frater

broeder, broer, (alg.) neef, monnik, broeder in een geestelijke orde

fratris

lid van een genootschap, broederschap of gilde

frater germanus

tweelingbroer

frater major

oudste broer

fraternitas

broederschap

frater predicator

predikheer, Dominikaan

fratres consanguini

broer van dezelfde vader maar een andere moeder

fratres gemilli

tweelingbroers

fratres germani

broers van dezelfde vader en moeder

frater germanus

tweelingbroer

fratres uterini

broers van dezelfde moeder maar andere vader

fratria, fratri(ss)a

zwagerin, broedersvrouw, schoonzuster

fratria filia

broedersdochter, nicht

fratruelis

tanteszoon van moederszijde (volle of eigen neef), (alg.) volle of eigen neven of nichten (zelfs oomskinderen van vaderszijde

fratrum

van de broeders

frenarius

riemenmaker, gordelmaker

fructus in limine

inkomsten van een beneficie tijdens de vacature er van

fuere, fuerent, fueront, fuerunt

waren

fuit

hij -,zij is geweest

fuit 55 annis

hij was 55 jaar oud

fullo

lakenvolder, hoedenvolder, bleker

fulmine tactus

getroffen door de bliksem

funarius

touwslager

fundatio

stichting (meestal voor het lezen van missen)

fundavit anniversum pro reque animae suae

stichtte een jaargetijde voor de rust van zijn ziel

fundibularius

(mil.) blijdenmeester, hoofd van de blijdeniers, geschutmeester, artillerieofficier

funfex, funificis

touwslager

fusor aurichalci

geelgieter

fusor campanarum

klokkengieter, klokkenmaker

fusor pottorum stanneorum

tinnenstoopmaker, tingieter

fusor typorum

lettergieter

G

gen.

genus, generis

gral. absol.

generali absolutione

galli

gallisch (waarschijnlijk in de betekenis van "waal")

gangredine consumptus

door kanker verteerd

garbae

schoven, graan schoven, garve

garcifer

kok, keukenjongen, koksjongen

gemellae

vrouwelijke tweelingen

gemelli

mannelijke tweelingen

gemini, geminae

tweelingen

gemmarius

steensnijder, juwelier

geneculum

evenknie

genr, generi

schoonzoon

generali absolutione

algehele vergiffenis

generatio

sibbe, familie in de ruimste zin, mensenleeftijd, generatie (tijdspanne van ong. 30-35 jaar) geslachten, mensengeslacht

generosa

weledelgeboren dame

generosus

weledelgeboren heer

genetrix

moeder, zij die baart

geniculum

evenknie

genimen, geniminis

spruit, afstammeling, nakomeling

genitor

verwekker, oorsprong, vader

genitores

ouders

genitrix

moeder, zij die baart

genitum

verwekken, in 't leven roepen, voortbrengen, geboren

genitura

kind, nageslacht, nakomelingschap

genitus

(bn) verwekt, in 't leven geroepen, voortgebracht, telg, afstammeling, zoon

gens

familie (van manswege), geslacht, sibbe, stam, volk

gentis

genitief van gens

gentiles

(mv.) verwanten, heidenen

gentilitas

verwantschap

gentilitia, -ium, -um

(bn) tot het geslacht behorend, tot de familie behorend

genui

ik heb verwekt, ik heb in 't leven geroepen, gebaard

generis

genitief van genus

genus

geslacht, sekse, familie

germana, germanus

(bn) eigen, lijfelijk, vleselijk, lijfelijke (volle) zuster of broer

germen, germinis

twijg, knop, spruit, afstammeling, nakomeling

grulus

drager, bode

gignere

verwekken, in 't leven roepen, voortbrengen

gladiarius

messenmaker, wapensmid, degensmid, zwaardveger

glos, glosoris

manszuster, schoonzuster

gosephilatium

offerblok

gradus

grad van bloedverwantschap, stap

granarium

graanzolder, graanmagazijn

granarius

aman, ambtman, baljuw, drost, bediende bij de graancijns, rentmeester van een hofhorig goed

granum

graan

graphiarius

secretaris, schrijver, klerk

grassarius

vettewarißëßr (iemand die olie, kaarsen en vet verkoopt)

de gratia speciali

door een bijzondere gunst

gratis et pro deo

gratis voor god

gravamen, gravamina

bezwaar, bezwaren

gravida, gravidita

zwanger

gravidam, graviditatis

zwangerschap

gravia

zwaar, ernstig, zwanger

graffiarius

griffier

gregio

herder, (mil.) gewoon soldaat, soldaat 2e klas

grossa

grosse (oorspronkelijk:een in 't net met grote, duidelijke, letters gesteld afschrift van en ambtelijk stuk)

grutarius

grutter, gorter

guasapa

mantel

H

h.

hora

h.a.

hoc anno

habita dispensatione

na verkregen dispensatie

habita dispensatione matrimonium contrahendi in tempore clauso

na dispensatie verkregen te hebben om te huwen in de gesloten tijd

habitans

inwoner, wonend

habitans in dicto pago

wonend in gezegd dorp, inwoner van genoemde streek

habitis dimissorialibus

met verkregen verlofbrieven

hactenus

tot heden, tot nu toe

haemorragia

bloeding

ha(e)reticus

ketter

haeridem ejus fundaverunt anniversarium

zijn erfgenamen hebben een jaargetijde gesticht

hebdomas

week

hebdomadicus, hebdomalis

één week oud

hecatontarchus

(mil.) kapitein, hopman, hoofdman

hereditarius

erfelijk

heres

erfgenaam

heri

gisteren

hic

hier

hic facta est

is hier gedaan

hoba

hoeve

hoc anno

in het huidig jaar

hoc mense

in deze maand

hoc tempore

in deze tijd

hodie

vandaag, heden

hodie mane

heden morgen

hodierno

vandaag, heden

hollandicus

hollander (in de betekenis van iemand boven de grote rivieren)

honestus

eerzaam, eerlijk, eervol

honor, honoris

eer

hora

het uur

hora matutina

morgenstond

hora vespertina

avondstond

hora secunda a prando

middagmalen) 14 uur

hora tertia matutina

om drie uur in de morgen

horreum

schuur

hortulanus

hovenier, tuinman, tuinier, groentenman, groentenboer

hospes, hospitis

gastheer, inwoner zonder burgerrecht, kleineboer, gast, biertapper, bierhuishouder, caféhouder, waard, herbergier, kastelein

hospitium

gasthuis, ziekenhuis

hui(j)us

van deze, van hier

huius loci

van deze plaats

hujus pagi

van deze streek

huius prolis

van dit kind

hujus communitatis scabinus

schepen van deze gemeente, deken van deze gemeente

humare

ter aarde bestellen, begraven

humilis

laag, nederig

husarus

huzaar

hydropticus

waterzuchtig

hydropsisis

waterzucht

hypodidasculus

schoolmeester

I

ib., ibid.

ibidem

i.c.

juris consultis

id.

idem

i.e.

id est

I.H.S.

Iesus ominum Salvator

ill.

illustrissima

in Dno. obiit

in Domino obiit

I.U.B. iuris utriusque baccalaureus

{{{default}}}

IUL, IVL

iuris utriusque licentiatus

iacens in lecto

bedlegerig

iam

reeds

ibi

daar, toen

ibidem

bij, aldaar, aldaar op dezelfde plaats, op dezelfde bladzijde

ictu sclopeti

door het schot van een donderbus

ictus

slag

idem

hetzelfde

ideo

daarom

id est

dat is

Iesu

jezus

igitur

derhalve, bijgevolg

ignotus

onbekend, vreemd

illegitima, -mus

onwettig

illa, ille, illud

die daar, dat daar

illi

aan hem, aan haar

illigitima, -mus

onwettig

illius

van hem, van haar

illustris

verheven, aanzienlijk (predikaat van vorsten, hoge adel en niet vorstelijke edellieden)

illustrissima

doorluchtige

imbare

uitvaart zonder baar

imbicillis

zwakzinnig

impedimenta, -tum

huwelijksbeletsel, hindernis

impedimentum dirimens

vernietigend beletsel

impedimentibus dirimentibus

terwijl er vernietigende beletsels waren

imperium

keizerrijk

impertiri

schenken

impregnatio

zwangerschap

imprimus

voornamelijk, eerst

improles

zonder kinderen, kinderloos

improvusa morte

door een onvoorziene dood

inaequali gradu

in ongelijke graad (van bloed- of aanverwantschap

in albis (sepultus)

in het wit (begraven)

in articulo mortis

op het ogenblik van 't sterven

in caelum (coelum) abiit

is ten hemel gegaan

incertus, incerta

onzeker

incestriosus

in bloedschande verwekt

incestum

bloedschande, incest

incola (inquilinus)

inwoner, ingezetene (inwonend)

in comitatu

in het gezelschap van

incontinens

die zich niet bedwingt op zedelijk gebied, prostituée

in continent

op staande voet, onmiddelijk

inde

daarna, vervolgens, daar vandaan

in doloribus partus

in barensweeën

in Domino obiit

is gestorven in de Heer

in domo propria (proprio)

in haar, zijn eigen huis

in domo sua

in zijn huis

ineans

kind

in eodem domo

in hetzelfde huis

inerunt

zij gingen aan

in facie ecclesiae

ten overstaan van de kerk

infans

het kind

infans dimidii anni

kind van een half jaar

infans unius mensis

kind van één maand

infantes

kinderen

infantis

van het kind

infantium

van de kinderen

infantula, -lus

baby, zuigeling, klein kind, kindje

infector

(kunst)verver

inferius

later, lager

in festo sancti N...

op het feest van de heilige N...

in fidem

ter waarmerking

infirmitate

door een ziekte

infirmorum sacramentis

met sacrament der zieken

infirmus

ziek, gebrekkig

inflammatione

door een ontsteking

in foro|default=openbaar|}}

infra

onder, beneden

infra scripto

onderschreven

infrascriptus

ondergetekende, onderschrijver

inhumatus est

hij is begraven

inerunt

zij gingen aan

inierunt

zij gingen aan

inire

ingaan, aanvaarden

inirierant

zij gingen aan

inirierat

hij ging aan

initus

aangegaan

iniverunt

zij gingen aan

in itinere trajecti

op weg naar

iniustus

onrechtvaardig

initium

begin

initum (matrimonium)

aangegaan (huwelijk)

inierunt matrimonium

gingen een huwelijk aan, huwden

inivit matrimonium N. cum N.

gingen een huwelijk aan N. met N.

in lecto decumbens

bedlegerig

in margine

in de rand van het blad, in de linker kantlijn

in mea abstsentia

in mijn afwezigheid

in necessitate baptizatus

in nood gedoopt

innocens, innocentis

onschuldig, onnozel

innominis

zonder naam

in nomin(a)e

in naam van

innupta, innuptus

(bn) ongehuwd, ongetrouwd, vrij, echteloos

inopinatum

onverwachts

in partu

tijdens de bevalling

in perpetuis

voor eeuwig

in presentia

in aanwezigheid, in tegenwoordigheid van

inpuerperis

tijdens de bevalling

inquisitio

vraag, onderzoek

insanabilis

ongeneesbaar, ongeneeslijk

insanae mentis

krankzinnig

insania

waanzinnigheid

in solidum

ieder hoofdelijk aansprakelijk, door een solidaire akte verbonden

institor

winkelier, kramer, uitdrager, opkoper

instrumentum

akte

insuper

boven, bovendien

integer, integra, integrum

rein, maagdelijk

integralis

geheel, compleet

in tempore clauso

in de gesloten tijd

inter

tussen

inter adstantium preces

met de gebeden der omstaanden

interdum

soms

interea

ondertussen

interim

ondertussen, soms, tijdelijk

inter missarum solemna

tijdens de mis

interscripto

onderschreven

interstitium

tijd tussen de roepen (of tussen de wijdingen)

inter vivos

onder levenden,met de warme hand (schenking, donatie)

intestat

gestorven zonder biechtvader (in de middeleeuwen)

intestatus

zonder testament gestorven

intime

diep, zeer, dringend

intimare

intimeren, dagvaarden, gerechtelijk dagen, aankondigen, vonnis betekenen

(in)tinctor

verver

intra

binnen

inunctus

ongezalfd

inventitius

vondeling

inventus

gevonden, vondeling

investitus

pastoor

in vita sua

in zijn/haar leven

ipsa, ipse, ipsum

zelf, zijzelf, hijzelf

ista, iste, istud

deze, dit

ita est

zo is het, het is aldus (onder een gecollationeerde akte,geschreven door degene die de akte nakeek)

item

op dezelfde wijze, evenzo

iterum

andermaal

iudex, iudicis

rechter (in een proces)

iuncti sunt

zijn (door het huwelijk) verbonden

iunior

de jongere

iunioris

van de jongere

iunctum, iungere, iunxi

verbinden, verenigen

iuris utrusque baccalaureus

baccalaureaat in de rechten (burgerlijke en kerkelijke)

iuris utriusque licentiatus

licenciaat in de rechten (burgerlijke en kerkelijke)

iuribus, iuris, ius

recht, rechten te betalen bij doop

iuvenis

jong, jonge man

iuvenis adolescens

jongeling

iuvenis innuptus

ongehuwde jongen

iuventus, iuventutis

jeugd

iuxta

naast, bij

J

Joa'=Joanna
Joes=Joannes
Jois=Joannis
J.U.D.=juris utriusque doctor
J.U.L.=juris utriusque licentiatus
juv.=juvenis

jam=reeds, nu, al
janitor=deurwaarder
januarii=januari
joannes=jan
joannis=van jan
joc(ul)ator=grappenmaker, schalk, goochelaar, kunstenmaker, joker
judex=rechter
jugalis=gemal, echtegnoot, man
julii=juli
juncti sunt (matrimonio)=zijn verbonden (in het huwelijk)
junctus=verbonden
junii=juni
junior=de jongere
junioris, (iuniores)=de jonge
junius=vzn juni
junxi=ik heb verbonden (huwelijk)
jurator=gezworene, jurylid
jure concilii tridentini=volgens de regels van het concilie vanTrente
jure devoluto=toekenning van een beneficie nadat de gewone collator zijn benoemingsrecht niet had uitgeoefend binnen de voorziene periode
juris=wet, recht
juris consultus=rechtsgeleerde
juris utriusque doctor=dokter in de beide rechten
juris utriusque licentiatus=licenciaat in de beide rechten
jus=recht, wet (pro juribus pastoris) de rechten te betalen van de doop)
jus presentationis=recht van een kandidaat ter benoeming voor te dragen
justicisrius=baljuw
justitiae satellis=gerechtsbode
juvencula=jong meisje
juvenculus=jonge jongen
juvenis=jongeman, jongeling, vrijgezel
juventa=jeugd
juvenus innuptus=ongehuwde jongeling
juxta=bij, behorend bij, naast
juxta formam Concilii Tridentini=volgens de voorschriften van het Concilie van Trente

K

k

zie c

kalendis

de eerste dag (van een maand)

L

l.,leg.

legitima, legitimus

laborans

lijdend aan (een ziekte)

laborator

arbeider, werkman, dagwerker

labore suo vivens

die zijn brood verdient door zijn werk

lacticinator

melker

lacticinatrix

melkster

laesus

gewond

laesus a gallis

door de fransen gewond

laminarius

blikslager

languore, languoribus

door ziekten

lanifex, lanificis

wolwever, rasmaker, tiereteinmaker, lakenbereider, lakenwever, fabrikant vangeweven stoffen, wolkammer, wolkaarder

lanifilator, lanifilitor,lanaefilitor

wolspinner

lanifilitrix

wolspinster

lanio, lanitus

beenhouwer, slager, vleeshouwer

lanitonsor

wolscheerder

lapicida

steenhouwer

lapidarius

steenwerker, stenhouwer, steenbreker

lapis, lapidis

(van de) grafzerk

lapsator

wetter, slijper van wapens en gereedschap

lapsus

gevallen

largus, largusa, largusum

ruim, veel, overvloedig

lateralis

(bn) tot een zijlinie behorend

laterator

pannenbakker, steenbakker

latonius

steenkapper

latus, latusa, latusum

breeds, wijd

lectionum

lezing, het voorlezen

lectus

bed

legitima, legitimus

(bn) wettig, wettelijk, rechtmatig, billijk

legitimair

ik heb gewettigd

legitimare

wettigen

legitimarunt, legitimaverunt

zij hebben gewettigd

legitimatus

gewettigd

legitimatus est per subsequens matrimonium

is gewettigd door het daarop volgend huwelijk

lena

koppelaarster

leno

koppelaar

lenta tabe

door een langdurige tering

lesus

gewond

lethalis

dodelijk

lethargo

door slaapzucht

leuca

op twee mijl en half van hier)

levans

doopheffer

levantes

doopheffers

levator

doopheffer

levatrix

doophefster

levi morbo

na een lichte ziekte

levir

huwelijk met de kinderloze weduwe van iemands broeder

leviri, levirus

mans_ ook wel vrouwsbroeder (schoonbroer)

liber

(bn) vrij, ongebonden

libera, liberum

ongehuwd, ongetrouwd, echteloos

libera baronia

vrije rijksheerlijkheid

lber hic spectat ad ecclesiam...

dit register betreft de kerk van ...

liberi comitatu

uit de vrije rijksheerlijkheid (graafschap)

liber rationum

huishoudboekje, familiekroniek

libertus

(mil.) soldaat 1e klas

librarius

boekhandelaar

libri, liberi

de vrijen, kinderen

libripens,libripensator

waagmeester

licentia

vergunning

licentiatus medicinae

dokter

lictor

gerechtsdienaar, rakker, beulsknecht, politieagent, politiedienaar, deurwaarder, stokmeester, stokbewaarder, cipier

ligatus

echtgenoot, (bn) gehuwd, getrouwd

lignarius, faber lignarius

timmerman

linea

(geslachts)lijn, linie

linifex, linificis

linnenwever

linitextor

linnenwever

litterae dimissoriales

geloofsbrieven

litteris libertatis pastoris

met de vrijbrief van de pastoor

loco

in de plaats van, in wiens plaats

locumtenens centurionis superior

(mil.) 1e luitenant

locumtenens in pensione constitutus

(mil.) 2e luitenant op rust, (buiten dienst, gepensioneerd, op non-actief)

lorarius

zadelmeester

ludi magister

schoolmeester

lustratio

doop(sel)

lutheranus

luthers

lychnopoeus

kaarsemaker, kaarsentrekker, kaarsengieter

M

m.

mater

M., Mag., Mgr.

Magister, Magistri

mort.

mortuus, mortua

m.p., MP., mria

manu propria

mtrm., Matrim.

matrimonium

macies

magerheid, schraalheid

magister, magistri

meerdere, aanvoerder, meester, onderwijzer, akademische titel

magister generalis

grootmeester (van een ridderorde)

magistratus

de magistraat, overheid, bepaaldelijk de stadsregering

magnus

groot

magnus magister

grootmeester

maii

mei

majordomus

opperhofmeester, hofmaarschalk

majorennis

meerderjarig

majores

voorouders, voorzaten, (voor)vaderen

malversare

slecht beheer, ambtsontrouw, verduistering van gelden

mamburnus

momboor, voogd

mane

vroeg in de morgen

manipula

schoven, graanschoof

mansionarius

meisenier, houder en bewoner van een (mansio) hoeve

mansuarius

hoevenaar, kleine boer, keuterboer, koster, kerkdienaar, tempeldienaar

mansus

hoeve met ongeveer 12 bunder land

manu propria

eigenhandig

marescal(l)(i)us

maarschalk

marita

bruid, getrouwde vrouw

maritus

bruidegom, getrouwde man

maritata, maritatus

gehuwd, getrouwd

mariti

echtpaar

martii

maart

mas, maris

echtgenoot, (bn)mannelijk, van het mannelijk geslacht

masculini generis

van het mannelijk geslacht

mascul(in)us

(bn) mannelijk

mater, matre, matris

moeder

materna

meter

maternitas

moederschap

maternus

(bn) moederlijk, van moederszijde

matertera

moederszuster, tante

matertera magna

groottante, zuster van de grootmoeder, grootmoei,oud_tante

matertera major

zuster van de overgrootmoeder, overgroottante

matertera maxima

zuster van de betovergrootmoeder, overoudgroottante

mathematicus

sterrenkundige, sterrenwichelaar

matreulis

volle neef of nicht langs moederszijde

matricularius

koster

matrimonii vinculo copulati sunt

zijn verbonden door de band van het huwelijk

matrimonio iuncti (coniuncti) sunt

zijn in het huwelijk verbonden

matrimonium

huwelijk, echt

matrimonium coniuncti

zijn in het huwelijk verbonden

matrimonium contrahunt

(zij) sluiten een huwelijk

matrimonium contraxerunt

zij hebben een huwelijk gesloten

matrimonium inierunt (iniverunt)

zijn een huwelijk aangegaan

matrimonium juncti sunt

zijn in het huwelijk verbonden

matrimus

iemand wiens moeder nog leeft

matrina

meter

matrinia

stiefmoeder

matris soror

moederszuster

matrona

gehuwde vrouw, eerzame dame, vrouw van stand, voorname aanzienlijke dame, vrouw op gezette leeftijd

matruelis

ooms zoon -, ooms dochter van moederszijde, volle of eigen neef of nicht

mature

(vroeg)tijdig

matutina, matutinus

in de morgen, 's morgens

mea

mijn

mea licentia

met mijn vergunning

medietas

helft

medium

midden, half

mei parochiani

mijn parochianen

mellicida

imker, iemker, bijenhouder, bijenteler, bieboer, bijker

membrana

perkament, de bereide huid van hamels, kalveren, geiten, bokken, ezels en soms van varkens, geschikt om er op te schrijven, boeken in te binden, trommelvellen van te maken, enz., een op perkament geschreven stuk

membranaceum, -ceus

in of van perkament

membranarius

perkamentbereider, perkamentmaker, perkamentverkoper

membranarum commercium

handel in perkament

membranarum confectio

perkamentmakerij

mendicans,mendicus

bedelaar

mensa pauperum

armentafel, armendis, H.Geesttafel

mensator

paneelmaker, meubelmaker, schrijnwerker

mensis

maand

mensium

maanden

menstruus

één maand oud

mercator

koopman, handelaaar, verkoper, venter

mercator cerae

washandelaar

mercator granorum, - grani

graanhandelaar

mercenarius

dagloner

meretrix, meretricis

veile deern, hoer, publieke vrouw, minares, bijslaapster, boel(in), boeleerster, bijzit

mergendus

dopeling

meridie

op het middaguur

meridies

middag, noen

messie

mesthoop

miles, militis

ridder, (mil.) soldaat

milis in servitio

soldaat in dienst van

millesimo

duizendste

ministerium, officium

ambacht

minorensis

minderjarig

minorese

minderjarige

minutor

heelmeester, aderlater

missa

H.Mis

missa angelica

engelenmis, uitvaartmis voor kinderen

mixtus

gemengd, (bij bloed_ en aanverwantschap)

modo

onlangs

mola

molensteen

molarius

molenaar, mulder

molendinarius, molitor, multor, molitos

molenaar, mulder, maalder

monachus

monnik

monendus

moet vermaand (berispt) worden

monstarius

muntmeester

monialis

non

monitiones

huwelijksafkondiging, ban, roep

morbis

door ziekten

morbo caduco

door vallende ziekte

morbo colico

door darmziekte

morbo contagioso

door een besmettelijke ziekte

morbo febrilli

door koortsige ziekte

morbo incognito

door onbekende ziekte

morbo languido

door een slepende ziekte

morbo levi

na een lichte ziekte

morbo pectorali

door een borstziekte

morbo variolorum

door pokken

morbus

ziekte

more christiano

op christelijke wijze

moribundorum sacramenta

de sacramenten der stervenden

motientum sacramenta

de sacramenten der stervenden

mors

overlijden

mors civilis

burgerlijk dood, verlies van burgerrechten

mortalitas sacra

in de zaligheid gestorven

mortaliter laesus

dodelijk gewond

morte improvisa

door een onverwachte dood

mortua, mortuus

gestorven, overleden

muliebris

(bn) vrouwelijk

mulier, mulieris

vrouw

multorum mulier

vrouw die verschillende echtgenoten gehad heeft

multis aliis

met vele anderen

mundeburdus, mundiburdus

voogd

munitus

voorzien van

murarius

metselaar

murator

metselaar

N

n., nat.

natus

naalis

naturalis

N.B.

notabene

N.D.

nobilis domine, - domina

N.N.

nomen nescio

noe., noie

nomine

not., nots

notarius

naevus

moedervlek

nam

want

nata

geboren

nativatas, nativatis

geboorte

nativus

geboortig

natum, natus

geboren

natum mediam nocte

geboren te middernacht

naturalis

natuurlijk -, onwettig kind

natus anno

geboren in het jaar

nauta

schipper

navector

veerman

navigator

schipper

navis

boot

navium gubernator

(scheeps)stuurman

necessariis moribundorum sacramentis

met de nodige sacramenten der stervenden

necessitatis baptismum

nooddoop

nec non

en eveneens

neonatus

pasgeboren

neosponsi

de jonggehuwden

nepos

kleinzoon, neef, kinderen van oom of tante

nepta, neptis

kleindochter, nicht (dochter van iemends broer of zuster, dochter van oom of tante)

nesciens scribere

niet kunnende schrijven

nescius

onkundig

nobilis

adel, edel

nobilis domina

weledele dame

nobilis dominus

weledele heer

noctis

nacht (van de)

nocturnus

nachtelij

nomen (mv) nomina

naam

nomen nescio

onbekende naam

nomina defunctorum

naamlijst overledenen

nominavit

heeft genoemd

nomine

in naam van, met als naam

nonagenarius

negentigjarige, negentiger

nonaginta

negentig

nonam

negende (uur)

nondum

nog niet

nono

negen

noster

onze

notabene

let wel

notabilis

de aanzienlijkste, voornaamste burgers van de gemeente

notandum quod ....

noteer dat

notarius

notaris

notarius publicus

openbaar notaris

notarius regius

koninklijk notaris

nothus

onwettig, bastaard, onecht

novalis, novaal

nieuw

novem

negen

novemdecima

negentien

novembris

november

novennis

negen jaar oud

noverca

stiefmoeder

novercalis

(bn) stiefmoederlijk

novercari

stiefmoederlijk bejegenen

novercus

stiefvader

nubilis

huwbaar

nuda proprietas

naakte eigendom, de blooteigenaar is hij wiens eigendom belast is met vruchtgebruik

nudius tertius

eergisteren

nullo allato impedimento

(en) geen huwelijksbeletsel ontdekt zijnde

nullo(que) detecto impedimento

(en) geen huwelijksbeletsel ontdekt zijnde

nummophylacis, -lax

muntmeester

nummularius

muntsnijder, wisselaar

nunc

nu

nuncupatio

mondelinge aanwijzing van een erfgenaam

nuntius

gerechtsbode

nuper

onlangs

nupta, nuptae

(bn) gehuwd, getrouwd, bruid

nuptus

gehuwd

nuptiae, nuptiarum

huwelijksfeest, bruiloft

nuptialis

(bn) bruilofts_, van of betreffende de bruiloft

nuptiare

(ww) huwen, met iemend trouwen

nuptura

bruid

nupturus

bruidegom

nuptus

huwelijk, echt

nurus

schoondochter

nutritor

verpleger, pleegvader, verzorger

nutrix, nutricis

min, baker, pleegmoeder, opvoedster

O

o., ob.

obiit

O.B., O.S.B.

benedictijn

ob.s.p.

obiit sine prole

O.D., .P.

dominikaan

oes

omnes

O.F.M.

franciskaan

O.T.E.

ordinis teutonici eques

ob defectum rationis et loquelas

vanwege het verlies van verstand en spraak

obdormivit

is ontslapen

obierunt

zijn overleden

obiit sine prole

stierf zonder nageslacht

obiit (subito)

(schielijk) overleden

obire, obeo, obi(v)i, obitum

heengaan, overlijden, sterven, verscheiden, intreden, begaan, plegen, bedrijven

obitus

afsterven, dood, overlijden

ob periculum mortis

vanwege het stervensgevaar

obrutus

begraven

obsequa

meid, dienstmeid, dienstbode, dienstmaagd, dienstmeisje

observandis observatis

met in acht neming van de voorschriften

obstetrix, obstetricis, obstitrix

vroedvrouw

obtenta dispensatione

na het verkrijgen van dispensatie, na het verkrijgen van de vrijstelling

obtentus

verkregen

obtinere

(vonnis) verkrijgen, verwerven, bekomen

occisus

gedood, vermoord

occisus ictu sclopeti

gedood door een geweerschot

occubuit

hij rust (in het graf)

octavus

achtste

octennis

acht jaar oud

octo

acht

octobris

oktober

octogenarius

tachtiger, tachtigjarige

octoginta

tachtig

officialis

officiaal (functie van iemand die de kerkelijke rechtspraak uitoefent), beambte, bediende

officinator

munter, werkman in een munt

officium

dienst, ambt

olim

vroeger

omissus

weggelaten, vergeten

omnes

allen

omnibus ecclesiae romanae sacramentis

met alle sacramenten van de Roomse Kerk

omnibus exeuntium sacramentis

met alle sacramenten der stervenden

omnibus extremis sacramentis

met alle laatste sacramenten

omnibus sacrae romanae ecclesiae sacramentis (prae-)munitus

voorzien van alle sacramenten van de H. Roomse kerk

omnibus sacramentis

met alle sacramenten

omnibus sensibus destitus

beroofd van al zijn zinnen

operaria rustica

werkster bij boeren

operarius

dagloner, (hand)arbeider, werkman, loonarbeider, ambachtsman

operarius scriniarius

schrijnwerker

operatio caesarea

keizersnede

opifex, opificis

werkbaas, ambachtsbaas, beeldendkunstenar, gezel, arbeider, werkman, dagloner, ambachtsman

opificium

beroep, werk

opilio

schaapherder

oppidanus

poorter, burger

oppidum

stad

orator

aanvrager

oratrix

aanvraagster

orba, orbus

blind, (bn) ouderloos, wees

orbata, orbatum, orbatus

(bn) beroofd, ouderloos, hele wees

ordinariis ecclesiae sacramentis

met de gebruikelijke sacramenten der kerk

ordinariis moriturientium sacramentis

met de gebruikelijke sacramenten van de stervenden

ordinarius

gewone

ordinis teutonici eques

ridder van de Duitse orde, kruisridder

organista

organist

oriunda, oriundus (ex)

afkomstig van..., afstammend van..,kind van ..

orphana

halve wees van moederszijde 

orphanotrophus

bestuurder van een weeshuis

orphanus

halve wees van vaderszijde

ortus

afkomstig

ostiarius

deurwachter, portier, poortwachter

P

p., P.

pater, patris

p., pag.

pagina

p., patr.

paterinus

P., p.p., par.

parentes

Pbr., pres.

presbyter

pleb.

plebanus

p.m.

post meridiem, pro memoria, piae memoriae

praec.

praeceptor

Proc.

procurator

p.s.,P.S.

post scriptum

p.t.

pro tempore

pagimagister

(dorps)burgemeester

pagina

bladzijde

pagus

dorp

penetarius

panetier

panifex, panificis

(brood)bakker

pannarius

lakenbereider, lakenwever

pannicida

manufacturier, lakenkoopman

pannifex

lakenwever

pannitensor

droogscheerder

pannufex

lakenwever

pantopola

groothandelaar, grossier

papa

in de middeleeuwen de naam voor priester

papalis

pauselijk

papulis

van de mazelen

papyrifex, papyrificis

papierfabrikant, papiermaker,papierarbeider

paralysis

verlamming

parens, parentis

ouder, vader

parentela, parentelae

familie(in de ruimste zin), verwantschap, parenteel (allen die van een gemeenschappelijke stamvader afstammen)

parentelus

(bn) ouderlijk

parentes

ouders

pariter

te gelijker tijd, wijze

parochia

parochie

parochianus

parochiaan

parochus

pastoor, parochiepriester

pars

deel

partim

gedeeltelijk

partus

pas geborene, bevalling

parvula, parvulus, parvus

(bn) zeer klein kind, kleinkind, zuigeling(en)

pastellator

blikslager

pastor, pastor porcorum

(zielen)herder, pastoor, predikant, dominee

pastor loci

pastoor van deze plaats

pater

vader

pater denominatus

aangewezen of genoemde vader

pater ignoratus

onbekende vader

paterinus

peter

pater nescitur

vader niet genoemd, vader niet gekend

paternitas

vaderschap

paternus

(bn) vaderlijk, doopvader, peet(oom), peter

pater patris

grootvader langs vaderszijde, vader van de vader

pater praevignus sponsae

stiefvader van de bruid

pater sine nomine

ongenoemde vader

pater sponsae

vader van de bruid

pater sponsi

vader van de bruidegom

pater suppositus

veronderstelde_, vermoedelijke vader

patibulum

mik, galg

patraster

stiefvader

patrem

vader (lijdend voorwerp)

patrem designare recusavit (quae ...)

die heeft geweigerd de vader aan te wijzen

patria

vaderland, land

patria caesarea, patria imperialis

land behorend tot de keizer, keizerrijk

patrina

doophefster, meter

patrini

peter en meter

patrinus

doopheffer, peter

patris

van de vader

patris soror

vaderszuster, tante

patrius

(bn) vaderlijk

patrueles

volle neef of nicht waarvan de beide vaders broeders zijn

patrueles magni

neven en nichten in de tweede graad waarvan de beide grootvaders broeders zijn

patruelis

oomszoon, -dochter van vaderszijde, volle neef of nicht

patruelis magnus

kleinkind van de broer van de grootvader

patruus

nonkel, oom, vadersbroeder

patruus magnum,- magnus,- magni

grootoom, oudoom, broer van grootvader

patruus major

overgrootoom, overoudoom, broer van de overgrootvader

patruus maximus

over_overgrootoom, oud overgrootoom, broer van de overgrootvader

pauper

arm

paupercula

arm vrouwtje

pauperculus

arm mannetje

pecora

kalveren, vee, koebeesten

pectorali morbo

door een borstkwaal

pecunia, pecuniae

geld (tweede naamval)

pedes, peditis

voetganger, (mil.) voetknecht, infanterist

pedisequa, pedis(s)equus

dienstbode, dienaar, kamenier

pelliceum

een soort pelzen borstrok

pellifex, pellificis, pellitarius, -o

bontwerker, pelswerker

pelvifex, pelvificis

ketelmaker, ketellapper, blikslager

penesticus

uitdrager, opkoper, kleerkoper, (oude)klerenkoper

penitentia

berouw, biecht, boete

pentarchus

onderbevelhebber, 2e in rang

penultima

de voorlaatste dag (van de maand)

per

door

per duos dies aegrotavit

hij was twee dagen lang ziek

peregrinus

reiziger, pelgrim, vreemdeling

perhonestus

weledele

periculosus

gevaarlijke

periculum mortis

stervensgevaar

perillustris

(bn)(tit.) edelachtbaar, hooggeacht, zeer aanzienlijk

peripneumonia

peripneumonie

per me

dor mij

per procurationem

door (bij) volmacht

persistere

op iets blijven staan, volharden, staande houden

persona

de pastoor in titel, niet belast met de zielzorg (curia), maar die wel de inkomsten van het ambt genoot (beneficia). Zijn vaste vervanger was de "vicarius". Deze was belast met dezielzorg (curatus)

persuadere

aanraden, overreden, overhalen, doen geloven

pharmacopoa

apotheker, koopman in zalf en reukwerk

phrenesis

krankzinnigheid

pht(h)isicus

teringlijder

phtisis

tering

piae memoriae

zaliger gedachtenis

pictaciarius

(schoen)lapper

pictor

schilder

pictores

schilders

pietas, pietatis

vroomheid, gehoorzaamheid, piëteit

piscator

visser

pistor

bakker

pistrix

bakkerin

pius

vroom, trouw

placide

vreedzaam

platea,plateola

straat, straatje

plebanus

pastoor, wereldgeestelijke

pleuritide

wegens pleuritis, zijdewee

plumbarius

lood-, tingieter

plurus alii

meer anderen

plurimi

zeer veel anderen

plurimum (reverendus)

(tit.) zeer eerwaarde

poena

straf, pijn

polentarius

mouter, brouwersknecht, brouwersgast

pomarius

fruithandelaar, -verkoper, -koopman

pomeridianam

na de middag

pomeridianus

namiddag

pompa funebris

begrafenisstoet

popinarius

gaarkok, gaarkeukenhouder, verkoper van gekookt en gebraden vlees (vaak levensmiddelenhandelaar)

post

na, nadien, nadat

post alium

na de anderen

post demuntiationem ternalem

na de drie roepen

postea

naderhand, later

posteri

nakomelingen

posteritas

nakomelingschap

post hoinum memoriam

sedert mensen geheugenis

posthuma, posthumus

(bn) kind geboren na de dood van de vader

postmeridianus, post meridiem

na de middag

post partum

na de bevalling

post prandium

na het ontbijt

postquam

nadat

postridie

de volgende dag, daags nadien

post scriptum

naschrift in brieven, voetnota

post susceptum baptismum

na het ontvangen van het doopsel

post trinam proclamationem

na de drie roepen

postuma, postumus

na de dood van de vader geboren

prae, pre

voor

praeceptor

schoolmeester, onderwijzer

praeco

omroeper, afroeper, heraut, amman, baljuw, drost, schout, gerechtsbode

praedicta, praedictum, praedictus

voornoemd

pra(e)dio

gisteren

praefectus

districtshoofd, amman, voogd (bestuurder, beschermer, curator, leidinggevend ambtenaar)

praegnans

zwanger

praemissis proclamationibus

na de roepen

pr(a)emissis tribus bannis

na de drie bannen (roepen)

praemittendis

nadat eerst was gezegd, -verzonden, gezegd (gezonden) was

praemunitus

voorzien van

praenobilis domina, -dominus

edele dame, -heer

praesentibus (ut) testibus

in aanwezigheid van de getuigen

praetendentis

aanstaande (echtgeno(o)t(e))

praeter

wegens, behalve

pr(a)etor

meier, schout, burgemeester, provoost

praevia dispensatione (in tribus proclamationibus)

na het verkrijgen van dispensatie (in de drie roepen)

praevie

tevoren

praeviis

met vrijstelling

praeviis sponsalibus et tribus bannis

voorafgegaan van ondertrouw en drie roepen

praeviis tribus bannis

voorafgegaan van de drie roepen, na de drie roepen (bannen)

praevius

voorafgaand

praxator

brouwer

precedente

voorafgaande

preco, preconissa

amman

predio

gisteren

prefigna

stiefdochter (kind uit een vroegere echt)

prefignus

stiefzoon (kind uit vroegere echt)

prepositus

proost

presbyter

priester

presdicte

voornoemde

presentia

aanwezigheid

presentibus testibus

in aanwezigheid van getuigen

presidiano

van het garnizoen

pridie

de vorige dag, daags ervoor, gisteren

prima

de eerste dag (van de maand)

prima(m) noctis

in het eerste uur van de nacht, om één uur 'snachts

primo

één, ten eerste

primogenita (-tus)

(bn) eerstgeborene

primo genitura

eerste geboorte

primo genituur

eerstgeboorterecht, voorrang op kinderen uit een later huwelijk

primus

eerste

princeps

prins(bisschop)

priore anno

het jaar tevoren

privigna

stiefdochter

privignus

stiefzoon

pro

voor, ten behoeve van, in plaats van

pro animae suae refrigerio

tot verkwikking van zijn ziel

proamita

zuster van en overgrootvader, overoudtante

proauctor

stamvader

proavia

overgrootmoeder, oudgrootmoeder, (alg.) voorouder, voorzaat, voormoeder

proavuculus

broer van een overgrootmoeder, overoudoom

proavus

overgrootvader, oudgrootvader, (alg.) voorouder, voorzaat, voorvader

probator

waardijn, essayeur (muntcontroleur, muntkeurmeester)

probatum est

proefondervindelijk goed gebleken (bijrecepten), uitgetest

prochiliarcha

(mil.) luitenant-kolonel

proclamatio

ban, roep, bekendmaking, huwelijksaankondiging

proclamatio of bannum,

roep (in verband met huwelijk), ban

procreare

verwekken, in 't leven roepen, voortbrengen

procreatores

(mv) ouders

procul

ver

procurator

woordvoerder, zaakwaarnemer, advokaat, gevolmachtigde

procuratorum

volmacht

prodigi

quistgoederen (goederen van stadskinderen beheerd door een van overheidswege aangestelde persoon)

prodigus

stadskinderen (van een persoon wie het beheer van zijn goederen gerechtelijk ontnomen is)

progener, progeneris

man van de kleindochter

progenero

verwekken, in 't leven roepen

progenetrix, progenetricis

stammoeder

progenies, progenei

afstamming, stam, geslacht, kind

progenitus

zoon, kind

progenius

ras, afstamming, nageslacht

prognata, prognatus

(bn) verwekt

pro iuribus pastoris

voor pastoorsrechten

proles, prolis

kind, kroost, nakomelingen, nageslacht, nakomelingschap

promatertera

zuster van de overgrootmoeder, overoudtante

pro memoria

ter herinnering

promeridianus

in de voormiddag

pronepos

achterkleinzoon

proneptis

achterkleindochter

pronurus

vrouw van een kleinzoon

propaginis

nageslacht

propago

geslacht

propatruus

broer van een overgrootvader, overoudoom

prope

dichtbij

propinquitas

(alg.) verwantschap, (na)buurschap, buurt, nabijheid

propinquus, _qua

(bn) verwant, (bloed)verwant, de meest algemene benaming voor verwant)

propola

oud-klerenkoper

proprietarius

eigenaar

propter

wegens, om, volgens

pro qua, -quo

in wiens plaats, voor wie

pro quibus absentibus suppleverunt

die bij hun afwezigheid vervangen werden door ...

pro quo absente supplevit

die hij bij diens afwezigheid verving

prosapia

verwantschap, familie, (na)geslacht, nakomelingschap

pro se et suis

voor hem en de zijnen

procoser(i)

overschoonvader, grootvader van de echtgenote

prosocrus

grootmoeder van de echtgenote

protavus

betovergrootvader

pro tempore

voor de tijd van

protribunus

komtuur, kommandeur, overste, kommendator

provisus

voorzien van

pubertas

puberteit, huwbaarheid, manbaarheid, rijpingstijd

puella

meisje

puellaris

meisjesachtig

puellula

klein meisje

puer

knaap

puera

meisje

pueri

kinderen

puerinus

knaapje, jongetje

pueritia

kindsheid, eerste jeugd, knapenleeftijd (tot zowat 17 jaar)

puerpera

kraamvrouw

puerperis (in-)

tijdens de bevalling

puerperium

bevalling, het baren

puerulus

boorling, baby

pugna

veldslag

pupilla

(bn) moederloos, halve wees van moederszijde, pupil, pleegdochter

pupillaris

wezen, weeskinderen

pupillus

(bn) moederloos, halve wees van moederszijde, pupil, pleegzoon

pup(ul)a

klein meisje

pup(ul)us

kleine jongen

pusio

knaapje, jongetje, kleine jongen

pustulae

puisten

pusus

knaap, jongen

puteus, putus

put, gat

Q

q.q.

qualitate qua

quadragenarius

veertigjarige,veertiger

quadragesima

vasten, veertigste

quadragesimus

veerstigste

quadraginta

veertig

quadrante

kwart

quadriennes

vierjarig

quae nominavit patrem N..,quae patrem declaravit

die als vader noemde N..

quae patrem designare recusavit

die weigerde de vader te noemen

quae sequntur desumpta sunt inscriptis ;;;

Hetgeen hieronder volgt werd overgenomen uit de geschriften van ....

qualitate qua

in hoedanigheid van ..., gevolmachtigde als ...

qualiter

zoals, hoe

quamquam

ofschoon

quanta, -tum, -tus

hoe groot, hoeveel, zo groot als, zo veel als

quarto

vierde (deel)

quartus

vierde

quartusdecimus

veertiende

quasimodo

eerste zondag na Pasen

quattuor

vier

quattuordecim

veertien

que

en (indien achter een woord geplaatst)

quia

omdat

quidam

de een of andere

quidem

inderdaad, zeker

quietus

kalm, rustig

qui fuit 55 annis

die 55 jaar oud was

qui mecum

die met mij

quindecim

vijftien

quinquagenarius

vijftiger, vijftigjarige

quinquaginta

vijftig

quinque

vijf

quinquennis

vijfjarig

quintam matutinam

vijf uur in de morgen

quinto

vijfde

quintus

vijfde

quintus decimus

vijftiende

quo

waarheen, waardoor, daarom

quod

dat (betrekkelijk)

quod attestor

wat ik bevestig

quod testor

wat ik getuig

quondam

eertijds, voorheen, wijlen, vroeger

quoque

ook

R

R.D.

reverendus Dominus

Rdo

reverendo

rel.

relicta, relictus

ren.

renata, renatus

R.I.P.

requiescat in pace

r.f.

relicta filia, _ filius

ratiocinator

redenaar

ratione dubii

om reden van twijfel

ratione privatus

beroofd van zinnen

reale, -lis, -liter

werkelijk

rebaptizatus

herdoopt

receptor

ontvanger (der belastingen)

rector

pastoor

rectum

recht, rechtvaardig

redemptor

handelaar, koopman, Verlosser, Heiland, Zaligmaker

reditibus pauperum vivens

onderrhouden door de uitkeringen aan de armen

refectus (sacramentis)

gesterkt (door de sacramenten), bediend

refusa

teruggeven, teruggestort, terugbetaald

regeneratio

wederopwekking, wedergeboorte, vernieuwing, doop

regenerata, -tus

(bn) wedergeboren, gedoopt

regina

koningin

registrum

lijst, register

registrum baptizatorum

doopboek

registrum defunctorum

begrafenisboek

registrum matrimonio, reg. juncorium

trouwboek

registrum mortuorum

overlijdensregister

relicta

weduwe (bn) nagelatene, de achtergelatene

relictus

weduwnaar

relicte filia

nagelaten dochter

relictis binis filliis majorensis

met nalating van twee meerderjarige zonen

relictis duabis filiabus

met nalating van twee dochters

relictis tribus prolibus

met nalating van drie kinderen

relictus viduus

weduwnaar

relinquens post se uxorem cum 4 prolibus

een vrouw en 4 kinderen nalatend

remissis omnibus bannis

met nalating van alle roepen

remissis proclamationibus

met nalating van de roepen

renata, -ßtus

(bn) wedergeboren, gedoopt

repudiata, -tus

gescheiden

repudium

't beeindigen van een verloving, echtscheiding, scheidbrief (van een man aan zijn vrouw)

requiescat in pace

hij (of zij) ruste in vrede

requievit in Domino

hij rustte in de Heer

requisitis denunciationibus

met de vereiste roepen

residet

woont, verblijft

residet apud

woont, verblijft bij

residet continuo in oppido

woont steeds in de stad

residet extra

verblijft buiten

retulit

aan het licht brengen

revalidatus

nadien gewettigd

reverendo

eerwaarde

reverendissimus

(bn) (titel) hoogeerwaarde

reverendus

weleerwaarde

reverendus dominus

eerwaarde heer

Rex

Koning

rheumate

door rheumatiek

ribaldus

landloper

ristrictus

stiefvader

rite

naar behoren

rite munita, -tus

H. Oliesel ontvangen hebbende

Romano-Catholicae religionis

van de R.K. godsdienst

rotarius

wagenmaker

rubri sigilli

met rood zegel (betekent : geen roepen als men betaalde)

ruricola

landbouwer, landman, boer, akkerman, buitenman

rusticus

landbouwer, landman, enz.

S

sacel.

sacellanus

sc.

scilicet

scolas.

scolaster

scrips.

scripsit

sct./st.

sanctus

sen.

senior

spons.

sponsa, sponsus, sponsalia, sponsalium

S.P.O.A.

senatus populusque Antverpiensis

ss.

subscripi

S.T.D.

sanctae theologiae doctor

susc

susceperunt, suscepit, susceptor, susceptrix

sabbatum

zaterdag

sacellani

kapelanen (de latere onderpastoors), geestelijken die de kapelanieën bedienen

sacellanus

kapelaan

sacellum

kapel

sacerdos

priester

sacra baptismatis unda ablutus

gezuiverd door het H. Water van het doopsel

sacramentaliter

sacramenteel

sacramentis munitus

voorzien van de sacramenten

sacramentum extremae unctionis

het sacrament van het H.Oliesel

sacramentum matrimonii

het sacrament van het huwelijk

sacramentum poenitentiae

het sacrament van de biecht

sacrista(nus)

misdienaar, koster

sacro oleo provisus, sacramentosacri olei munitus

voorzien van het H. Oliesel

saepius

meerdere malen

samiator

slijper, polijster (van wapens en gereedschap)

sanctae theologiae doctor

doctor in de godgeleerdheid

sanctimonialis

religieus persoon

sanctis sacramentis

met de H. sacramenten

sanctus

heilig

sanguinis fluxum

verbloeding

sanguinem spuens

bloed spuwend

sartor, sartorius

kleermaker, snijder

sartrix

kleermaakster

satelles

gerechtsbode

satrapa

stadhouder

scabinus

schepen, wethouder, stoelbroeder

scabini

schepenen

scandularius

spantmaker, schindelmaker, dakdekker

scidi, scissum

uit- of weghalen (bij een bevalling)

scilicet

namelijk, te weten

sciatorius

leidekker

sclopetus

geweerschot, snaphaan, geweer (slag van een geweer, schot)

scolasticus

scholaster

scoparius

straatveger, bezembinder

scorifex

leerlooier

scorpionarius

(kruis)boogschutter

scortztor

(gebruikt voor) verwekker van een onecht kind

scortum

lichtekooi

scraba, scribe

secretaris, schrijver, klerk

scribere

schrijven

scriniarius, scrinifex

schrijnwerker, panelenmaker, geheimschrijver, zegelbewaker

scrinarius

schrijnwerker

scripsit

heft geschreven, geschreven door

scriptor, scriptarius

schrijver, klerk, secretaris, steller, auteur

scrutarius

uitdrager, opkoper, klerenkoop, (oude)kleerkoper

sculptor imaginum

beeldhouwer

scultetia

schoutenambacht

scultetus

schout (vertegenwoordiger van de landheer bij de lage gerechten)

se affinare

verzwageren, vermaagschappen

secretarius

(dorps)secretaris

secta lutheranorum

de sekte der lutheranen

secundo

tweede, ten tweede

secundus

tweede

sed

maar

sedecim

zestien

sellarius, sellator

zadelmaker

semen, seminis

zaad, kroost, spruit, geslacht

semiennis

en half jaar oud

semistultus

halfdwaas, lichtjes van lotje getikt

semiterie

kerkhof

senatus populusque Antverpiensis

de senaat en het volk van Antwerpen

senectus, senectutis

ouderdom, hogere leeftijd

senectute confectus

zwak van ouderdom

senescalcus

seneschalk, hofmaarschalk, (letterlijk: oudste dienaar)

senescalissa

vrouw van een seneschalk

senex, senis

(bn) oud, bejaard, grijsaard, oude man of vrouw van (meestal) boven de 60 jaar

senexadolescens

oude jongman, oud vrijer

senilicus

oud mannetje

senilis

(bn) afgeleefd, vervallen (door ouderdom)

senio confectus, - consumptus

door ouderdom uitgeput

senior

de oudere, de oudste

senii, senium

ouderdomszwakte, verval van krachten

sepelivi

ik heb begraven

septem

zeven

septembris

september

septemdecim

zeventien

septem dies

zeven dagen

septennis

zeven jaar oud

septimana

week

septime, septimo, septimus

zevende

septimus decimus

zeventiende

septigentesimus

zevenhonderste

septingenti

zevenhonderd

septuagenarius

zeventiger, zeventigjarige

septuaginta

zeventig

septuennis

zevenjarige

sepulc(h)rum

grafplaats, grafmonument

sepalta, sepulte, sepultus

begraven

sepultura

begrafenis, graf

sepultus in choro

in het koor begraven

sepultus in coemeterio

op het kerkhof begraven

sepultus in ecclesia

in de kerk begraven

sepultus in ecclesia navi

in het schip van de kerk begraven

sepultus in templo

in de kerk begraven

sericarius

zijdehandelaar, zijdewerker, zijdewever, fluweelwerker, fluweelwever

servatis servandis

met in achtneming van de voorschriften

servitutes rerum

erfdienstbaarheid, servtuten, lasten waarmee een erf is bezwaard ten dienste van een ander erf

servus, sevus

knecht, dienaar, bediende, lakei, gezel, (ook) beambte

servus non liber

onvrije

sescentesimus

zeshonderdste

sescenti

zeshonderd

se scribere ignaros declaraverunt, se scribere ignarum declaravit

verklaarde(n) niet te kunnen schrijven

sesquiennis

van 1 1/2 jaar

sex

zes

sexagenarius

zestigjarige, zestiger

sexagesimus

zestigste

sexaginta

zestig

sewennis

zes jaar oud

sexta, sextus

zesde

sextus decimus

zestiende

sexus

geslacht

sic

zo, op deze wijze

sicut

zoals, alsof

sicut et

zoals ook

signam erat

was getekend

signatura

handtekening

signifer

vaandrig, banierdrager

silva

bos, woud

similarius

wittebroodbakker

similis

gelijk

sine

zonder

sine die

zonder bepaalde dag voor behandeling van een rechtsgeding

sit venia verbo

men veroorlove de uitdrukking

sit legitimatus per subsequens matrimonium

gewettigd werd door een huwelijk

sive

ofwel

soboles, sobolis

spruit, afstammeling, nakomeling, kind

sobrinus

kozijn, oomzegger, tantezegger

socer, soceri

schoonvader

socer magnus

grootvader van de huwelijkspartner

socer major

overgrootvader van de huwelijkspartner

socrinus

vrouwsbroeder, schoonbroer

socrus

schoonmoeder

socrus magna

grootmoeder van de huwelijkspatner

socrus major

overgrootmoeder van de huwelijkspartner

soldanus

huurling, soldenier, soldaat

solemnicatio, solemnitatio

huwelijksvoltrekking

solemniter

plechtig

solemnizatum

ingezegend

solicessatio

braakliggend

solitis proclamationibus

na de gebruikelijke roepen (bannen)

sollers

bekwaam

solum

alleen

soluta

ongehuwde vrouw, alleenstaande vrouw

solutus

ongehuwde man, alleenstaande man

solvit

heeft betaald

soro

de zuster

sororcula

zustertje

sorores

de zusters

sororis

van de zuster

sororius

zustersman, zwager, (bn) zusterlijk

soror patris

zuster van de vader

sororum

van de zusters

spicarium

spiker, spijker

spiritum Deo reddivit

gaf zijn geest aan God terug

spiritum exhalavit

blies de laatste adem uit

spoliationes

vernielingen, brandstichting

sponsa

bruid

sponsus

bruidegom

sponsalia, sponsalium

verloving, trouwbeloften, ondertrouw, verlovingsfeest, huwelijksonderricht, bruidschat, huwelijksgift

sponsalitius

(bn) de verloving betreffend

sponsari

huwen, met iemand trouwen

sponsor, sponsoris

borg, doopgetuige, doopheffer

sportularius

mandenmaker, mandenvlechter, biezenvlechter

spuria

bastaard, natuurlijk (onwettig) kind van het vrouwelijk geslacht

spurius

bastaard, natuurlijk (onwettig) kind van het mannelijk geslacht

sputo sanguinis

door een bloedspuwing

stannarius

tingieter

staterarius

wagenmaker, rijtuigmaker

statim

terstond

status animarum

zieltjesboek, (lett.) staat van de zielen, list van de parochianen

sterculinum

mesthoop, mestput, beerput

sterilitas

onvruchtbaarheid

sterquilinum

mesthoop, mestput, beerput

stirpis, stirps

stam, familie, afstammeling, nakomeling

studiosus

student

stulta, stultus

gek, zot, van zinnen beroofd

suae coniugis, suae uxoris (legitimae)

van zijn (wettige) echtgenote

sub

onder, omstreeks, tegen

subcenturio

tweede- of onderluitenant

subcommendator

huiskomtuur, huiskommandeur

sub conditione

onder voorwaarde

sub dimissorialibus R.D. pastoris sponsi

met de verlofbrieven van de E.H. pastoor van de bruidegom

subditus

inwoner, ingezetene, onderzaat

sub hac parochia

onder deze parochie

subitanea morte

schielijk overleden, plots gestorven

subitanee

plots

subito

plotseling

subito defuncta

schielijk overleden

sub juramento

onder eed

sub mediam noctem

omstreeks middernacht

sub meridiem

tegen de middag

submersa, submersum, submersus

verdronken

submersus in mosa

verdronken in de maas

suboles, subolis

spruit, nakomeling, telg, kind, afstammeling

subscripsi

ik heb ondertekend

subsequens

(hieronder) volgend

subsignerant

hebben ondertekend

subtribunus

onderbevelhebber

subulcus

varkenshoeder, zwijnenhoeder

sub urbe

buiten de stad

sub vesperam

tegen de avond

succursalis

hulpklerk

sufferator

hoefsmid

suffocatus

gestikt

sui juris

onafhankelijk (om zonder toestemming van de ouders te mogen trouwen)

summo mane

's morgens vroeg, bij het krieken van de dag

summus pontifex

Paus, H.Vader

sunt

zij zijn

superior dominus

leenheer, overheer

superstes, superstitis

(bn) overlevend, afstammeling, nakomeling

supplevit

trad op in plaats van

supradictus

bovengenoemd

surdaster

hardhorig

surdus

doof

sursus et mutus

doofstom

suscepit

(hij - zij) heeft ten doop gehouden

susceperunt

hebben ten doop gehouden, waren doopgetuigen

suscepto prius baptismate ab obstetrice

na eerst het doopsel ontvangen te hebben van de vroedvrouw

susceptor

doopheffer, peter, doopgetuige, doopvadr

susceptrix

doophefster, meter, doopgetuige, doopmoeder

susceptores

doopgetuigen, doopheffers

susceptores fuerunt, - erant

de doopgetuigen waren

susceptorum

van de doopheffers

suscipere, suscipi, suscipio, susciptum

ontvangen, dragen, heffen, ten doop houden, doopgetuige zijn

suscipientes

doopgetuigen

suscipientibus

met als doopgetuigen

suscipientibus eum de sacro fonte

die zij opnamen van de H.doopvont

sutor

schoenmaker

suus, sua, suum

zijn, haar, hun

T

tabe

wegens tering

tabellarius

bode, loper

tabello

notaris

tabernarius, tabernator

winkelier, herbergier

tactu apoplexico

door een beroerte, door een aanval

tactus

getroffen, gewond, gebroken

talementarius

bakker

tamen

toch

tandem

eindelijk, tenslotte

tanquam

als, zoals

tapetium artifex

tapijtwerker

tector

leidekker, stukadoor

tector diomorum

dakdekker, dakmaker

tector laterum imbricator

ticheldekker, dakpannenlegger

tector straminei,- stramineus,- straminium

strodaklegger, rietdekker

tegularius

pannenbakker, steenbakker, dakpannenlegger

telenei receptor

ontvanger van belastingen

tempestive

tijdig

templarius

tempelier

tempore clauso

in de gesloten tijd

tempore necessitatis

in tijd van nood

terra decimalis

tiendland

territorium

land

tertiam

drie

tertio

drie

tertius

derde

testes, testis

getuige, doopgetuige, trouwgetuige

testes fuerunt

getuigen zijn geweest

testibus

met als getuigen

textor

wever

textores

wevers

thesaurarius

schatbewaarder

thorum, thorus

bed

thysicus, pthhysis

tering

tincio

doop(sel)

tinctor

textielverver

tomeator

draaier

tonsor

barbier, breukmeester, heelmeester, steensnijder

toparcha

heer van de heerlijkheid

transiens

reiziger

translatus

overgebracht

trecentesimus

driehonderdste

trecenti

driehonderd

tredecim

dertien

tredecimus

dertiende

tregemini

drieling

tres

drie

tria

drie

tribunus

overste, bevelhebber, bevelvoerder, gildemeester, gildedeken, overman

tribus

gilde, vereniging, geslacht, familie, stam

tribus habitis proclamationibus

na de drie roepen

tribus proclamationibus praemissis factis

na de drie roepen

tricenarius

dertigjarige, dertiger

tricesimo

dertig

tricesimus

dertigste

triennis

drie jaar oud

trigamus

driemaal getrouwd geweest

trigeminae, trigemini

drielingen

triginta

dertig

trimmellae, trimelli

drielingen

trimestris

drie maanden oud

trimula, trimulus

kind van drie jaar oud

trinepos

kleinzoon van een achter-achterkleinkind

trineptis

kleindochter van een achter-achterkleinkind

trinitas

drievuldigheid

tritavia

grootmoeder van de bet-overgrootvader

tritavus

grootvader van de bet-overgrootvader

tri(tura)tor

dorser

trivatus

grootvader van de bet-overgrootvader

tumulatus

begraven

tussi

door hoest

tutela, tutelae

voogdij(schap)

tutor

voogd

tutoris

(alg.) beschermer

tutrix

voogdes

typographo

letterzetter, schrijver

U

u.a.

ut ante

u.i.

ut intra

u.s.

ut supra

ux.

uxor, uxoris

ubi

waar

ulcere

door een zweer

ultima, ultimo die

op de laatste dag (van de maand)

ultimum diem vitae clausit

sloot zijn laatste levensdag af

ultimus

laatste

ultrajectum

Utrecht

ultrajectensis

van Utrecht

undecim

elf

undecimus

elfde

unde obligavit se et sua

dientengevolge verbond hij zichzelve en zijn bezit

undevicesimus

negentiende

undeviginti

negentien

ungena, ungenitus

(bn) eniggeboren

unius

van één

unus

één

urbe N..

in de stad N..

usu rationis carens, uno rationis privatus

beroofd van het gebruik van zijn verstand

ususfructus

vruchtgebruik, lijftocht

ut

zoals, (even)als

ut ante

als voren

ut asserunt

naar hun zeggen, naar hun beweren

ut dicunt

zoals ze zeggen

uterina

(bn) halfzuster van moederszijde

uterinus

(bn) halfbroer van moederszijde

uterque

beiden, de een en de andere

uterus

baarmoeder, buik (van de moeder)

ut fertur

naar men zegt

uti dicitur

zoals gezegd wordt

uti mater in partus doloribus coram obstetrice declaravit

zoals de moeder in barensweeën aan de vroedvrouw verklaarde

ut infra

zoals beneden (staat geschreven)

ut patet in registro

zoals blijkt uit het register

utriusque iuris doctor

doctor in de rechten (kerkelijke en burgerlijke)

ut supra

als hierboven (staat geschreven), uit hetgeen voorafgaat

uxor, uxoris

echtgenote, vrouw

uxorari

uithuwelijken, huwen, trouwen

uxorata

getrouwde vrouw

uxoratus

getrouwde man

V

v.

vidimus

v.,vso.

verso

vid.

vide

vacca

koe, (vaccineren met koepokstof)

vagabundus, vagus

zwerver

vaginarum confector

wapenschedenmaker

vagorum

zwerfster

valde

zeer

valet

is waard

valent

zijn waard

valvarius

portier, poortsluiter, poortwachter, deurwachter, huisbewaarder

varii

diverse

vascularius

kuiper

vector

voerman, koetsier, bevrachter, schipper

vedova

weduwe

vedovus

weduwnaar

vegisimo

twintigste

vel

of, ofwel

venator

jager

veneris (die-)

vrijdag

venia aetatis

meerderjarig, verklaring

venditor

verkoper, slijter, handelaar, koopman

venit

hij komt, hij kwam

vero

waar, waarachtig, echter, wettig

verso (folio)

(blad) op de keezijde

versus

naar, tegen

verus matricularius

titelvoerende koster

vesperi

's avonds

vespertina

in de avond

vespillo

lijkbidder, lijkdrager

vestifex

kleermaker

vetula

oude -, bejaarde vrouw

vestulus

oude -, bejaarde man

vetus

oud, bejaard

vexillarius

vaandeldrager, vlaggejonker, (mil.) vaandrig, kornet (aspirant officier)

vexillifer

vaandrig

vi

krachtens

viaticum

reisgeld, laatste oliesel

vibrellator

kanonnier, artillerist

vicarius (perpetuus)

pastoor, pastoorvervanger van de "persona"

vice

in plaats van

vicecomes

burggraaf

vicecomitissa

burggravin

vicecommendator

plaatsvervangend kommandeur, huiskommandeur

vicedecurio

lanspassaat, onderkorporaal

vicesimus

twintigste

vicenarius

twintigjarige, twintiger

vice pastore

plaatsvervangend pastoor

vicesimo

twintig

vicinis

buur

vico

in de wijk, - buurt, - gehucht

vicus

wijk, buurt, gehucht

vide

zie

vide librum sequentem

zie volgend boek

videatur

men zie

videbatur

hij scheen, hij leek

videlicet

te weten, namelijk

vidimus

akte, waarbij degene die haar uitvaardigt, verklaart een zekere akte te hebben gezien en in zijn verklaring de tekst van die akte opneemt, wij hebben gezien, gelegalizeerd afschrift van een oorkonde

vidua

weduwe

viduus

weduwnaar

viduam relinquens

als weduwe nalatende

viduum relinquens

als weduwnaar nalatende

viduata

(bn) weduwen

viduatum

(bn) weduwlijk

viduatus(bn) weduwnaars

{{{default}}}

viduatus, viduitas, viduitatis

weduw(naar)schap, weduwstaat

vietor

kuiper, mandenmaker

vigesimus

twintigste

viginti

twintig

vigore rubri sigilli

krachtens het rode zegel (wat toelaat te huwen zonder roepen)

villa

pachtgoed, boerderij, gehucht, dorp, winning

villica

pachteres

villicus

pachter

villicus major

meier

viminarus

mandenmaker

vir, viri

echtgenoot, man, manspersoon

virgina

maagd, ongehuwde vrouw

virginae, virineum, virgineus

(bn) maagdelijk

virginis, virgo

maagd, ongehuwde vrouw, non

virginitas, virginitatis

maagdelijkheid

virgulator

bezembinder

virguncula

juffertje, meisje

viribus exhaustus

uitgeput van krachten

virtuosus

deugdvol

vi rubris sigilli

door de kracht van het rood zegel

viscount

burggraaf

vicis litteris Rdi. Dni. pastoris in N..

gezien de brieven van de E.H. pastoor te N..

visum repertum

schriftelijk verslag, door deskundigen opgemaakt, van enig onderzoek door hen op ambtelijke of gerechtelijke last volbracht (in het bijzonder van een lijkschouwing)

vitam cum morte commutavit

heeft het leven met de dood verwisseld

vitam cum morte conjunxit

verbond het leven met de dood

vitor

mandenvlechter

vitrarius, vitriarius, vitriator, vitrficator, vitrifex

glazenmaker, glasblazer

vitrica, vitricus

kerkvader, schatbewaarder, verzorger, tweede echtgenoot van de moeder, schoonvader of -moeder, stiefvader of -moeder, notabel

vitripictor

glazenier, glasschilder

vivens

levend, die in zijn onderhoud voorziet

viverit, (dum -)

in zijn leven

vocatur

wordt genoemd

vomitus

het braken

vopiscus

overlevend tweelingkind (van wie de tweelingbroer of -zus dood is)

voti, votum

gelofte, huwelijksbelofte, verloving, zegenwens, bestemming, gerechtelijke beslissing, uitspraak

vulgo

bijgenaamd, gemeenzaam, gewoonlijk

vulgo vocatus, vulgo dictus

in de volksmond, in de volkstaal, gewoonlijk geheten

X

Xbris, 10bris

decembris

@

7bris

septembris

8bris

octobris

9bris

novembris

10bris, Xbris

decembris